ПЕРЕВОДЫ ЖУСУПБЕКА АЙМАУЫТУЛЫ: ОБРАЗЫ АВТОРОВ
2 11
Ключевые слова:
Ж. Аймауытулы, перевод, Алаш, переписывание, стратегия перевода, Лефевер.Аннотация
На сегодняшний день известно около тридцати переводов Жусупбека Аймауытулы, однако исходные тексты некоторых из них не найдены. Найденные переводы были изучены лингвистически в нескольких работах, в сравнении с текстами на русском языке. Однако в связи с тем, что Ж. Аймауытулы был не просто переводчиком, а политическим деятелем, «неточности» в переводах невозможно анализировать исключительно с лингвистической точки зрения, так как такие оценки перевода как «правильного» или «неправильного» не способны всесторонне объяснить изменения в текстах. Поэтому изучение переводов Ж. Аймауытулы во взаимосвязи с их контекстом с позиции теории «переписывания» позволяет в полной мере раскрыть социально-политические аспекты переводов.
В результате анализа было определено, с какой целью переводчик использовал стратегию адаптации. Были описаны компоненты стратегии – выбранные темы и методы. В работе, в соответствии с требованиями теории, использован сбор переводных текстов, кодирование и группировка по темам и методам. Результаты сравнивались с работами Ж. Аймауытулы и других деятелей того же периода, в которых выражались их политические взгляды. В результате сформировались новые мнения относительно переводов политического деятеля.
Библиографические ссылки
СПИСОК ИСПОЛЬЗОВАННОЙ ЛИТЕРАТУРЫ
Жұмаш А. Джек Лондонның «Меңіреу мұнар» әңгімесінің аудармалары // Абай атындағы ҚазҰПУ Хабаршысы. Филология сериясы. – 2016. – № 2(56). – Б. 389–391.
Қазыбек Г. Аударма тәжірибесі. – Алматы: Қазақ университеті, 2009. – 215 б.
Төнкер А., Болат А. Джек Лондон шығармаларының қазақ тіліндегі көріністері // Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ Хабаршысы. Филология сериясы. – 2019. – № 2(174). – Б. 275–279.
Жұмақаева Б.Д., Аманғалиева З.Т. Джек Лондонның «Киш туралы» әңгімесінің қазақ тіліндегі аударма нұсқалары // Абай атындағы ҚазҰПУ Хабаршысы. Филология сериясы. – 2016. – №2(56). – Б. 237–241.
Түсіпова Г.Б.Ағылшынтілді жазушылар әңгімелерін қазақ тіліне аудару тәжірибесі. – Павлодар: Ареал, 2012. – 145 б. 6. Аубәкірова Қ. ХХ ғасыр басындағы көркем аударма мәселелері. – Семей: Интеллект, 2020. – 160 б.
Lefevere A. Translation, Rewriting, and the Manipulation of Literary Fame. – London, New York: «Routledge», 1992. – 270 p.
Lefevere A. Why Waste Our Time on Rewrites? The Trouble with Interpretation and the Role of Rewriting in an Alternative Paradigm // In: T. Hermans, ed., The Manipulation of Literature. – New York: St-Martin’s Press. – P. 215–243.
Bassnett S., Lefevere A. Constructing Cultures. – Clevedon, Philadelphia: Multi Lingual Matters, 1998. – 220 p. 10. Gentzler E. Contemporary Translation Theories. – Clevedon: Multi Lingual Matters, 2001, – 285 p.
Lefevere A. Translation, Rewriting and the Manipulation of Literary Fame. – Shanghai: Shanghai Foreign Language Education Press, 2004. – 185 p.
Аймауытұлы Ж. Дәмелі // Парасат. – 1990. – №3–8. – Б. 4–16.
Чехов А. Бумажник // В кн.: А.П. Чехов. Полное собрание сочинений в 30 томах. Т. 3. – М.: Наука, 1983. – С. 83–87.
Аймауытұлы Ж. Күмәжнек // Кіт.: Жүсіпбек Аймауытұлы шығармаларының алты томдығы. Т. 3. – Алматы: Ел-шежіре, 2013. – Б. 179–181.
Аймауытұлы Ж. Бейшаралар // Кіт.: Алаш көсемсөзі: Абай журналы. Т.8. – Астана: Алаш-Орда, 2011. – Б. 223–227.
Аймауытұлы Ж. Молда Ирамидің кітап жазуға қалай кіріскені туралы. [Электрондық ресурс]. URL: https://adebiportal.kz/kz/news/view/11401 (қаралған күні 20.10.2021)
Бөкейхан Ә. Күн // Кіт.: Әлихан Бөкейхан шығармалары көптомдығы. Т.12. – Астана: Алашорда, 2018. – Б. 276–277.
Бөкейхан Ә. Луи Пастер // Кіт.: Әлихан Бөкейхан шығармалары көптомдығы. Т.11. – Астана: Алашорда, 2018. – Б. 323–325.
Дудоров П. Сказки муллы Ирамэ. – М.: Новая Москва, 1923. – 120 с.
Жұртбай Т. Әуезов және Алаш идеясы // Кіт.: Алаш және Әуезов. – Астана: Жазушы, 2007. – Б. 119–135. 21. Аймауытұлы Ж. Тұқым. [Электрондық ресурс]. URL: https://abai.kz/post/41551 (қаралған күні 20.10.2021)
Аймауытұлы Ж. Тау еліндегі оқиға. – Ташкент: Қазақстан мемлекет баспасының Күншығыс бөлімі, 1925. – 140 б.
Аққұлұлы C.Ж. Қазақ жерінің жоқшысы. Т.2. – Астана: Алашорда, 2017. – 475 б.
Аймауытұлы Ж. Аударма туралы // Қазақ әдебиеті. – 1989. – №1 (6 қаңтар). – Б. 4.
Аймауытұлы Ж. Балжан // Кіт.: Жүсіпбек Аймауытұлы шығармаларының алты томдығы. Т. 3. –Алматы: Ел-шежіре, 2013. – Б. 284–289.
Аймауытұлы Ж. Мұрданың өлімі // Кіт.: Жүсіпбек Аймауытұлы шығармаларының алты томдығы. Т. 3. – Алматы: Ел-шежіре, 2013. – Б. 363–374.
Охрименко П. Гордячка Яхде // В кн.: Цыганские и татарские рассказы. – М.: Н.А. Столяр, 1926. – C. 183–204.
Аймауытұлы Ж. Өрбике // Кіт.: Жүсіпбек Аймауытұлы шығармаларының алты томдығы. Т. 3. – Алматы: Ел-шежіре, 2013. – Б. 271–284.
Охрименко П. Закон не знающих закона // В кн.: Дочь укратителя. – М.: Н.А. Столяр, 1926. – C. 109–134.
Аймауытұлы Ж. Заң білместің зары // Кіт.: Жүсіпбек Аймауытұлы шығармаларының алты томдығы. Т. 3. – Алматы: Ел-шежіре, 2013. – Б. 338–353.
Охрименко П. Семя // В кн.: Цыганские и татарские рассказы. – М.: Н.А. Столяр, 1926. – C. 31–54.
Тұрысбек Р. Тарих, таным, тағылым. – Астана: Astana building, 2008. – 300 б.
Исмакова А. Казахская художественная проза: Поэтика, жанр, стиль (начало ХХ века и современность). – Алматы: Ғылым, 1998. – 392 c. 34. Нұргали Р. Қазақ әдебиетінің алтын ғасыры. – Астана: Күлтегін, 2002. – 398 б. REFERENCES
Zhumash A. Dzhek Londonnyn «Menіreu munar» angіmesіnіn audarmalary [Translations of Jack London's story “The Tower Of The Mole”] // Abai atyndagy QazUPU Habarshysy. Filologia seriasy. – 2016. – № 2(56). – B. 389–391. [in Kazakh]
Qazybek G. Audarma tazhіribesі [Translation experience]. – Almaty: Qazaq universitetі, 2009. – 215 b. [in Kazakh]
Tonker A., Bolat A. Dzhek London shygarmalarynyn qazaq tіlіndegі korіnіsterі [Views of Jack London's works in Kazakh] // Al-Farabi atyndagy QazUU Habarshysy. Filologia seriasy. – 2019. – № 2(174). – B. 275–279. [in Kazakh]
Zhumaqaeva B.D., Amangalieva Z.T. Dzhek Londonnyn «Kish turaly» angіmesіnіn qazaq tіlіndegі audarma nusqalary [Translation versions of Jack London's story “About Kish” in Kazakh] // Abai atyndagy QazUPU Habarshysy. Filologia seriasy. – 2016. – №2(56). – B. 237–241. [in Kazakh]
Tusіpova G.B. Agylshyntіldі zhazushylar angіmelerіn qazaq tіlіne audaru tazhіribesі [Experience in translating stories of English-speaking writers into Kazakh]. – Pavlodar: Areal, 2012. – 145 b. [in Kazakh]
Aubakіrova Q. XX gasyr basyndagy korkem audarma maselelerі [Problems of literary translation at the beginning of the XX century]. – Semei: Intellekt, 2020. – 160 b. [in Kazakh]
Lefevere A. Translation, Rewriting, and the Manipulation of Literary Fame. – London, New York: «Routledge», 1992. – 270 p.
Lefevere A. Why Waste Our Time on Rewrites? The Trouble with Interpretation and the Role of Rewriting in an Alternative Paradigm // In: T. Hermans, ed., The Manipulation of Literature. – New York: St-Martin’s Press. – P. 215–243.
Bassnett S., Lefevere A. Constructing Cultures. – Clevedon, Philadelphia: Multi Lingual Matters, 1998. – 220 p.
Gentzler E. Contemporary Translation Theories. – Clevedon: Multi Lingual Matters, 2001, – 285 p.
Lefevere A. Translation, Rewriting and the Manipulation of Literary Fame. – Shanghai: Shanghai Foreign Language Education Press, 2004. – 185 p.
Aimauytuly Zh. Damelі [Damelі] // Parasat. – 1990. – №3–8. – B. 4–16. [in Kazakh]
Chehov A. Bumazhnik // V kn.: A.P. Chehov. Polnoe sobranie sochineniy v 30 tomah. T. 3 [The Wallet // In: A.P. Chekhov. Complete works in 30 volumes. Vol. 3]. – M.: Nauka, 1983. – S. 83–87. [in Russian]
Aimauytuly Zh. Kumazhnek // Kіt.: Zhusіpbek Aimauytuly shygarmalarynyn alty tomdygy. T. 3 [The Wallet // In: Six volumes of the works of zhusupbek Aimauytovich. Vol.3]. – Almaty: El-shezhіre, 2013. – B. 179–181. [in Kazakh]
Aimauytuly Zh. Beisharalar // Kіt.: Alash kosemsozі: Abai zhurnaly. T.8 [Poor People // In: Alash leadersword: Journal of Abay. T. 8]. – Astana: Alash-Orda, 2011. – B. 223–227. [in Kazakh]
Aimauytuly Zh. Molda Iramidіn kіtap zhazuga qalai kіrіskenі turaly [About how Mullah Irami started writing a book]. [Electronic resource]. URL: https://adebiportal.kz/kz/news/view/11401 (date of access 20.10.2021) [in Kazakh]
Bokeihan A. Kun // Kіt.: Alihan Bokeihan shygarmalary koptomdygy. T.12 [Sun // In: Multi-volume of works of Alikhan Bukeikhan. Vol. 12]. – Astana: Alashorda, 2018. – B. 276–277. [in Kazakh]
Bokeihan A. Lui Paster // Kіt.: Alihan Bokeihan shygarmalary koptomdygy. T.11 [Louis Pasteur // In: Multi-volume of works by Alikhan Bukeikhan. T. 11]. – Astana: Alashorda, 2018. – B. 323–325. [in Kazakh]
Dudorov P. Skazki mully Irame [The Tales of Mullah Irame]. – M.: Novaia Moskva, 1923. – 120 s. [in Russian]
Zhurtbai T. Auezov zhane Alash ideiasy // Kіt.: Alash zhane Auezov [Auezov and the idea of Alash // In: Alash and Auezov]. – Astana: Zhazushy, 2007. – B. 119–135. [in Kazakh]
Aimauytuly Zh. Tuqym [Seeds]. [Electronic resource]. URL: https://abai.kz/post/41551 (date of access 20.10.2021) [in Kazakh]
Aimauytuly Zh. Tau elіndegі oqiga [Mountain country incident]. – Tashkent: Qazaqstan memleket baspasynyn Kunshygys bolіmі, 1925. – 140 b. [in Kazakh] 23. Aqqululy C.Zh. Qazaq zherіnіn zhoqshysy. T.2 [The Seeker of the Kazakh land. Vol. 2]. – Astana: Alashorda, 2017. – 475 b. [in Kazakh]
Aimauytuly Zh. Audarma turaly [About the translation] // Qazaq adebietі. – 1989. – №1 (6 qantar). – B. 4. [in Kazakh]
Aimauytuly Zh. Balzhan // Kіt.: Zhusіpbek Aimauytuly shygarmalarynyn alty tomdygy. T. 3 [Balzhan // In: Six volumes of the works of Zhusupbek Aimauytuly. T. 3]. –Almaty: El-shezhіre, 2013. – B. 284–289. [in Kazakh]
Aimauytuly Zh. Murdanyn olіmі // Kіt.: Zhusіpbek Aimauytuly shygarmalarynyn alty tomdygy. T. 3 [Death of Murda // In: Six volumes of the works of Zhusupbek Aimauytuly. T. 3]. – Almaty: El-shezhіre, 2013. – B. 363–374. [in Kazakh]
Ohrimenko P. Gordiachka Iahde // V kn.: Cyganskie i tatarskie rasskazy [The Proud Yahde // In: Gypsy and Tatar Stories]. – M.: N.A. Stoliar, 1926. – C. 183–204. [in Russian]
Aimauytuly Zh. Orbike // Kіt.: Zhusіpbek Aimauytuly shygarmalarynyn alty tomdygy. T. 3 [Orbike // In: Six volumes of the works of Zhusupbek Aimauytuly. T. 3]. – Almaty: El-shezhіre, 2013. – B. 271–284. [in Kazakh]
Ohrimenko P. Zakon ne znaiushih zakona // V kn.: Doch ukratitelia [The Law of those who do not know the Law // In: The Thief's Daughter]. – M.: N.A. Stoliar, 1926. – C. 109–134. [in Russian]
Aimauytuly Zh. Zaң bіlmestіn zary // Kіt.: Zhusіpbek Aimauytuly shygarmalarynyn alty tomdygy. T. 3 [The cry of ignorance of the law // In: Six volumes of the works of Zhusupbek Aimauytuly. T. 3]. – Almaty: El-shezhіre, 2013. – B. 338–353. [in Kazakh]
Ohrimenko P. Semia // V kn.: Cyganskie i tatarskie rasskazy [Seeds // In: Gypsy and Tatar Stories]. – M.: N.A. Stoliar, 1926. – C. 31–54. [in Russian]
Turysbek R. Tarih, tanym, tagylym [History, knowledge, teaching]. – Astana: Astana building, 2008. – 300 b. [in Kazakh]
Ismakova A. Kazahskaia hudozhestvennaia proza: Poetika, zhanr, stil (nachalo XX veka i sovremennost) [Kazakh fiction: Poetics, genre, style (early twentieth century and modernity)]. – Almaty: Gylym, 1998. – 392 c. [in Russian]
Nurgali R. Qazaq adebietіnіn altyn gasyry [Golden age of Kazakh literature]. – Astana: Kultegіn, 2002. – 398 b. [in Kazakh]
