GUMAR KARASH'S EDUCATIONAL CONTRIBUTIONS AND THEIR ROLE IN REFORMING THE TEACHING PROCESS DURING THE JADIDISM ERA
2 4
Keywords:
jadidism, Gumar Karash, religion, madrasa, enlightenment, education, turkic identity.Abstract
This article provides an overview of educational and religious education issues in Kazakhstan during the 19th and early 20th centuries. It critically examines historical processes, aiming for a multifaceted approach that avoids unilateral evaluations. The article highlights the diverse and parallel development of literacy during this period. Special attention is given to the emergence of the Jadidist educational process, analyzed through the lens of Gumar Karash's activities. The evolution of his religious views is divided into five conditional stages. Additionally, various interpretations of the concept of “Jadidism” are analyzed, with the author's own explanation provided.
As a result of the research, the study identifies the key distinctions and main features of Jadidism in Kazakhstan compared to traditional Islam (Qadimism): its foundation on integrating Islam with the national idea; its aim to promote the pan-Turkic idea in some aspects; its goal of synthesizing Islam with global civilization; its departure from religious scholasticism; its focus on softening strict religious practices, principles, and traditions; and its attention to condemning hypocrisy (Munafik).
References
BIBLIOGRAPHY
ҚР ОММ. – 78-қор. – 2-тізбе. – 3975-іс.
РФ АОММ. – Фонд 1632. – Перечень 1. – Дело 39. – П. 35, 12.
Тәж-Мұрат М. Ғұмар Қараш: өмірі мен шығармашылығы. – Ақтөбе: А-Полиграфия, 2004. – 384 б.
Әжікеев Х. Ғұмар Қарашев туралы менің білетіндерім. Қолжазба. Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі Орталық Ғылыми кітапхана (ОҒК). – 1602-папка. – 16-іс. – 2-4 бб.
Ысмағұлов М.Ғ. Қарашевтің тәлім-тәрбие туралы пікірлері // Қазақстан мұғалімі. – 1959. – 21 мамыр.
Қараш Ғ. Аға тұлпар. – Орынбор, 1914.
Боранбаева Б.С. Ғұмар Қараштың өмірі мен қоғамдық-саяси қызметі (1875-1921 жж.): тарих ғыл. канд. ... дис. – Орал, 2009. – 144 б.
Смыков Ю.И. История Казани. Кн.1. – Казань: Татарское книжное издательство, 1988. – 720 с.
Әбсеметов М. ХХ ғасыр басындағы тарихи-әдеби процестегі Міржақып Дулатұлының шығармашылығы: филол. ғыл. канд. ... дис. – Алматы, 1991. – 132 б.
Ислам на территории бывшей Российской империи: Энциоклопедический словарь. Вып.1. – М.: Изд. фирма Восточная литература РАН, 1998. – 334 с.
Қазақ Совет энциклопедиясы. Т. 4. – Алматы: ҚСЭ Бас редакциясы, 1974. – 672 б.
Атеистический словарь. 2-е изд. испр. и доп. / Под общ. ред. М.П. Новикова.– М.: Политиздат, 1984. – 512 с.
Қамзабекұлы Д. Жәдитшілдік – ұлттық рухани серпілу негізі // Ақиқат. – 2008. – №1. – Б. 34–41.
Тәжімұратов М. Жан сақтау заманының жан қоштау керегі // Абай. – 1997. – №1. – Б. 40–46.
Тайрова Б. Ғұмар Қараштың философиялық көзқарасы: филос. ғыл. канд. ... дис. – Алматы, 2007. – 124 б.
Аташ Б.М. Ғұмар Қараш: монография. – Алматы: Дарын, 2023. – 375 б.
Қара Ә. Қоқан және Алашорда үкіметтері арасындағы байланыстар // Алаш-таным. Ғылыми мақалалар жинағы. – Т. 1. – Семей: Алаштану ғылыми-зерттеу орталығы, 2012. – Б 229–241.
REFERENCES
QR OMM. – 78-qor. – 2-tіzbe. – 3975-іs. [OHMS of The Republic of Kazakhstan. – Fund 78. – List 2. – Case 3975.] [in Kazakh] 2. RF AOMM. – 1632-fond. – Perechen 1. – Delo 39. – P. 35, 12. [AOMM of the Russian Federation. - 1632-foundation. - List 1. - Case 39. - 35, 12p.] [in Kazakh]
Tazh-Murat M. Gumar Qarash: omіrі men shygarmashylygy [Gumar Karash: life and work]. – Aqtobe: A-Poligrafia, 2004. – 384 b. [in Kazakh]
Azhіkeev H. Gumar Qarashev turaly menіn bіletіnderіm. Qolzhazba [What I know about Gumar Karashev. Manuscript]. Qazaqstan Respublikasy Bіlіm zhane Gylym ministrlіgі Ortalyq Gylymi kіtaphana (OGK). – 1602-papka. – 16-іs. – 2-4 bb. [in Kazakh]
Ysmagulov M.G. Qarashevtіn talіm-tarbie turaly pіkіrlerі [Karashev's comments on education] // Qazaqstan mugalіmі. – 1959. – 21 mamyr. [in Kazakh]
Qarash G. Aga tulpar [Senior tulpar]. – Orynbor, 1914. [in Kazakh]
Boranbaeva B.S. Gumar Qarashtyn omіrі men qogamdyq-saiasi qyzmetі (1875-1921 jj.): tarih gyl. kand. ... dis. [The life and socio-political activity of Gumar Karash (1875-1921.): dis.]. – Oral, 2009. – 144 b. [in Kazakh]
Smykov Iu.I. Istoria Kazani. Kn.1 [The history of Kazan. Book 1]. – Kazan: Tatarskoe knizhnoe izdatelstvo, 1988. – 720 s. [in Russian]
Absemetov M. XX gasyr basyndagy tarihi-adebi procestegі Mіrzhaqyp Dulatulynyn shygarmashylygy: filol. gyl. kand. ... dis. [The work of Mirzhakyp Dulatovich in the historical and literary process of the beginning of the XX century: dis.]. – Almaty, 1991. – 132 b. [in Kazakh]
Islam na territorii byvshei Rossiskoi imperii: Encioklopedicheski slovar. Vyp.1 [Islam in the territory of the former Russian Empire: An Encyclopedic Dictionary. Issue 1]. – M.: Izd. firma Vostochnaia literatura RAN, 1998. – 334 s. [in Russian]
Qazaq Sovet enciklopediasy. T. 4 [Kazakh Soviet encyclopedia. T. 4]. – Almaty: QSE Bas redakciasy, 1974. – 672 b. [in Kazakh]
Ateisticheski slovar [Atheistic Dictionary]. 2-e izd. ispr. i dop. / Pod obsh. red. M.P. Novikova.– M.: Politizdat, 1984. – 512 s. [in Russian]
Qamzabekuly D. Zhaditshіldіk – ulttyq ruhani serpіlu negіzі [Jaditanism is the basis of National Spiritual Revival] // Aqiqat. – 2008. – №1. – B. 34–41. [in Kazakh]
Tazhіmuratov M. Zhan saqtau zamanynyn zhan qoshtau keregі [Zhan saqtau zamanynyn zhan qoshtau keregі] // Abai. – 1997. – №1. – B. 40–46. [in Kazakh]
Tairova B. Gumar Qarashtyn filosofialyq kozqarasy: filos. gyl. kand. ... dis. [Philosophical views of Gumar Karash: dis.]. – Almaty, 2007. – 124 b. [in Kazakh]
Atash B.M. Gumar Qarash: monografia [Gumar Karash: monograph]. – Almaty: Daryn, 2023. – 375 b. [in Kazakh]
Qara A. Qoqan zhane Alashorda ukіmetterі arasyndagy bailanystar [Relations between the governments of Kokand and Alashorda] // Alash-tanym. Gylymi maqalalar zhinagy. – T. 1. – Semei: Alashtanu gylymi-zertteu ortalygy, 2012. – B 229–241. [in Kazakh]
