Қазақ тілінің халықаралық стандарттарға сай тест жүйесін қалыптастыру алғышарттары
57 42
Кілт сөздер:
қазақ тілі, тест, әдістеме, IELTS, ТРКИ, CEFR, ALTE.Аңдатпа
Мақалада әлемдік тәжірибедегі тілдік тестілеу жүйелерінің тәжірибесі мен
тестология бойынша ғылыми зерттеулерге шолу жасалды. Қазақ тілі деңгейін анықтайтын
халықаралық стандарттарға сай тест жүйесін қалыптастыру үшін шетелдік тәжірибеге
сүйену маңызды, сондықтан TOEFL, IELTS сияқты тілдік тестілердің қалыптасу тарихы, тест
құрастырудағы әдістемесі, тест әзірлеу алгоритмі, тілдік тест құрастырудағы бағалау
қағидаттары сараланды. Аталмыш мақсатқа жету үшін салыстыру, сапалық, сандық,
психометрикалық зерттеу әдістері негізге алынды.
Әлемдік тәжірибеде CEFR стандарттары бойынша тілді оқыту, тілдік деңгейді
растайтын халықаралық емтихандар арқылы тілді үйрету тиімді. Халықаралық тәжірибеден
көптеген TOEFL, IELTS сияқты тілдік тестілеу жүйелері CEFR, ALTE, ETS, ACTFR, ICC
ұйымдарының стандарттары бойынша жасалады. Қазақ тілін білу деңгейін бағалайтын тест
жүйесіне келер болсақ, CEFR, ALTE, ETS, ACTFR, ICC сияқты жетекші халықаралық ұйым
стандарттарына сай келмейтін тұстары жетерлік. Қазақ тілі де бүгінде CEFR стандарттарына
сай деңгейлеп оқыту жүйесіне көшкенімен, нақты оқыту әдістемесі әлі де жетілдіруді талап
етеді. Сондықтан зерттеу мақаласында қазақ тілінің халықаралық талаптарға сай тестілеу
жүйесін қалыптастыру жолында атқарылуы керек алғышарттар қарастырылып, бүгінгі күнге
дейінгі қазақ тілі тестілеуіне қатысты шыққан ғылыми және практикалық еңбектерге талдау
жасалып, зерттеу жүргізілді.
Әдебиеттер тізімі
Тұрарова Қ.Қ. Қазақ тілі бойынша лингводидактикалық тестілеу: теориясы мен әдістемесі. –
Астана: Фолиант, 2012. – 180 б.
Күзекова З.С., Пазылова Г.С., Әбдірәсілова Е.Қ. Қазақ тілі. Тестілеу теориясы мен практикасы. –
Алматы: Құс жолы, 2009. – 156 б.
Yu G., Green A. Preparing for admissions tests in English // Assessment in Education: Principles,
Policy & Practice, – 2021. – V.28(1), – P. 1–12. https://doi.org/10.1080/0969594X.2021.1880120
Сухорукова Н.В. Тестирование в обучении иностранным языкам // Филологические науки.
Вопросы теории и практики. – 2011. – №4 (11). – С. 149–152.
Штульман М.С., Штульман Э.А. Знания студентов по иностранному языку как один из объектов
тестирования // Проблема контроля при обучении иностранным языкам в вузе. Вып. 1. –
Таганрог, 1972.
Башмакова Н.И. Типология языковых тестов и методика посттестового анализа (на материале
британских и американских тестовых систем): Автореф. ... канд. пед. наук. – СПб., 2003. – 16 с.
Otic A.S. Scale for Rating Tests. Yonkers. – New York: World Book, 1928.
Wood B.D. New York Experiments with New Type Modern Language Tests. – New York: Macmillan,
№1.
Павловский И.Ю. Актуальные вопросы языкового тестирования. – СПб.: СПбГУ, 2017. – 684 с.
Омарова С.Қ., Қадашева Қ.Қ., Мырзаханова А.Қ. Қазақ тілін үйретуде мнемоникалық әдістерді
қолданудың тиімділігі // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2023. – №4 (130). – Б. 209–220.
https://doi.org/10.47526/2023-4/2664-0686.18
Creswell J.W. Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Thousand
Oaks, CA: SAGE Publications Inc., 2009. – 270 p.
https://www.ucg.ac.me/skladiste/blog_609332/objava_105202/fajlovi/Creswell.pdf
Alpizar D. Psychometric approaches to analyzing C-tests // Language Testing. – 2023. – V.40(1). – P.
–132. https://doi.org/10.1177/02655322211062138
Bachman L. Language Testing in Practice: Designing and Developing Useful Language Tests. –
Oxford: Oxford University Press, 1996. – 384 p.
Clark T., Yu G. Beyond the IELTS Test: Chinese and Japanese Postgraduate UK Experiences //
International Journal of Bilingual Education and Bilingualism. – 2021. – V.24(10). – P. 1512–1530.
https://doi.org/10.1080/13670050.2020.182953
ALTE: Materials for the Guidance of Test Item Writers. – 2005. – 199 p.
Brunfaut T. Future challenges and opportunities in language testing and assessment: Basic questions
and principles at the forefront // Language Testing. – 2023. – V.40(1). – P. 15–23
https://doi.org/10.1177/02655322221127896
Turarova Q.Q. Qazaq tіlі boiynsha lingvodidaktikalyq testіleu: teoriasy men adіstemesі [Linguodidactic
testing in the Kazakh language: theory and methodology]. – Astana: Foliant, 2012. – 180 b. [in Kazakh]
Kuzekova Z.S., Pazylova G.S., Abdіrasіlova E.Q. Qazaq tіlі. Testіleu teoriasy men praktikasy [Kazakh
language. Theory and practice of testing]. – Almaty: Qus joly, 2009. – 156 b. [in Kazakh]
Yu G., Green A. Preparing for admissions tests in English // Assessment in Education: Principles,
Policy & Practice, – 2021. – V.28(1), – P. 1–12. https://doi.org/10.1080/0969594X.2021.1880120
Suhorukova N.V. Testirovanie v obuchenii inostrannym iazykam [Testing in teaching foreign
languages] // Filologicheskie nauki. Voprosy teorii i praktiki. – 2011. – №4 (11). – S. 149–152. [in
Russian]
Shtulman M.S., Shtulman E.A. Znania studentov po inostrannomu iazyku kak odin iz obiektov
testirovania [Students' knowledge of a foreign language as one of the objects of testing] // Problema
kontrolia pri obuchenii inostrannym iazykam v vuze. Vyp. 1. – Taganrog, 1972. [in Russian]
Bashmakova N.I. Tipologia iazykovyh testov i metodika posttestovogo analiza (na materiale britanskih i
amerikanskih testovyh sistem): Avtoref. ... kand. ped. nauk. [Typology of language tests and methods of
post-test analysis (based on the material of British and American test systems): abstr.]. – SPb., 2003. –
s. [in Russian]
Otic A.S. Scale for Rating Tests. Yonkers. – New York: World Book, 1928.
Wood B.D. New York Experiments with New Type Modern Language Tests. – New York: Macmillan,
№1.
Pavlovskiy I.Iu. Aktualnye voprosy iazykovogo testirovania [Topical issues of language testing]. –
SPb.: SPbGU, 2017. – 684 s. [in Russian]
Omarova S.Q., Qadasheva Q.Q., Myrzahanova A.Q. Qazaq tіlіn uiretude mnemonikalyq adіsterdі
qoldanudyn tiіmdіlіgі [Effectiveness of the use of mnemonic methods in teaching the Kazakh language]
// Iasaui universitetіnіn habarshysy. – 2023. – №4 (130). – B. 209–220. https://doi.org/10.47526/2023-
/2664-0686.18 [in Kazakh]
Creswell J.W. Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Thousand
Oaks, CA: SAGE Publications Inc., 2009. – 270 p.
https://www.ucg.ac.me/skladiste/blog_609332/objava_105202/fajlovi/Creswell.pdf
Alpizar D. Psychometric approaches to analyzing C-tests // Language Testing. – 2023. – V.40(1). – P.
–132. https://doi.org/10.1177/02655322211062138
Bachman L. Language Testing in Practice: Designing and Developing Useful Language Tests. –
Oxford: Oxford University Press, 1996. – 384 p.
Clark T., Yu G. Beyond the IELTS Test: Chinese and Japanese Postgraduate UK Experiences //
International Journal of Bilingual Education and Bilingualism. – 2021. – V.24(10). – P. 1512–1530.
https://doi.org/10.1080/13670050.2020.182953
ALTE: Materials for the Guidance of Test Item Writers. – 2005. – 199 p.
Brunfaut T. Future challenges and opportunities in language testing and assessment: Basic questions
and principles at the forefront // Language Testing. – 2023. – V.40(1). – P. 15–23
