КӨРКЕМ ПРОЗАДАҒЫ ЭКОЛОГИЯ МӘСЕЛЕСІНІҢ ИНТЕГРАЦИЯСЫ
2 6
Кілт сөздер:
проза, экологиялық мәселе, әлеуметтік фактор, экологиялық әдебиет, ұлттық сана, көркем шындық, тарихи шындық.Аңдатпа
Мақалада қазіргі қазақ прозасындағы экологиялық мәселелер тақырыбы қарастырылған. Ұсынылып отырған ғылыми зерттеудің мақсаты – бүгінгі қазақ прозасындағы экологиялық мәселелердің сомдалу ерекшеліктерін айқындау. Зерттеуде басты дереккөз ретінде алынатын туындылар – С. Жұбатырұлы, Қ. Жиенбай, С. Досжан, М. Этвуд, М. Ибусэ шығармалары. Зерттеу жұмысының негізгі бағыттары ретінде әдебиеттану, экологиялық әдебиет алынды. Зерттеудің басты идеясы – қазақ жерінде орын алған экологиялық мәселелердің көркем шығармада сомдалуы, әлеуметтік-экологиялық мәселелердің берілу жолдарын талдау. Мақаланың негізгі нысаны – көркем шығармадағы экологиялық мәселелердің қоғамдық-әлеуметтік мәселелермен интеграциясы. Тақырыптық топқа бөліну қазақ прозасында көтерілген экологиялық мәселелермен байланысты. Арал теңізі, Байқоңыр, Семей сынақ полигоны сынды экологиялық мәселелердің көркем шығармада сомдалуы туған жер идеясын, қарапайым халыққа тигізген зардабын дәлелді жеткізуге негізделген. Мақаланың практикалық құндылығы экологиялық мәселелердің қазақ прозасы мен ағылшын, жапон прозасымен салыстырудан көрінеді. Жүргізіліп отырған зерттеу қазіргі қазақ прозасындағы экологиялық мәселелердің берілуін, ұлт санасындағы маңызын айқындауға мүмкіндік береді. Мақаланың практикалық мәні – қазіргі қазақ прозасы экологиялық әдебиет салаларының дамуына өзіндік үлесін қосады. Қазіргі қазақ қаламгерлерінің авторлық ұстанымы ұлт трагедиясын көрсетуде, экологиялық мәселелердің өзектілігін анықтауда көрініс табады.
Әдебиеттер тізімі
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Нұрғали Р. Сөз өнерінің эстетикасы. // Кіт.: Діңгек. Екітомдық. Т. 1. – Астана: Арда, 2013. – 592 б.
Сәменқызы Ұ., Тұрысбек Р. Қ. Жиенбай романдарындағы автор және тұлға концепциясы // ҚазҰУ Хабаршысы, Филология сериясы. – 2023. – №2(190). – Б. 158–170. https://doi.org/10.26577/EJPh.2023.v190.i2.ph16
Жұртбай Н.Т. Қазақстан бұқаралық ақпарат құралдары экологиялық мәселелер туралы: аймақтық аспектілер және аймақтық баспасөз: Философия докторы (PhD) ... дис. – Алматы, 2014. – 206 б.
Glover J. Human/nature: ecological philosophy in Margaret Atwood's Oryx and Crake // English Studies in Africa. – 2009. – №52(2). – P. 50–62. https://doi.org/10.1080/00138390903444149
Жұбатырұлы С. Шығармалары. Үш томдық. Т. 2. Абыржы: Роман. – Астана: Фолиант, 2009. – 384 б.
Atwood Margaret. Oryx and Crake. – London: Bloomsbury, 2003. – 378 p.
Ергөбек Қ. Аяғы дүниенің ырың-жырың... Аралдың ақжал толқыны (жазушы Қ. Жиенбайдың шығармашылық портреті туралы мақалалар жинағы) / Құраст. Ш. Әбдікәрімов, Б. Омарұлы. – Алматы: Қоғам, 2022. – 288 б.
Жиенбай Қ. Ән салуға әлі ерте: Роман, повесть, әңгімелер. – Астана: Астана полиграфия, 2008. – 400 б.
Жиенбай Қ. Жер үстінде де жұмақ бар: Роман, әңгімелер. – Алматы: ЖК «InterBesCompany», 2017. – 480 б.
Қасенова Т. Атом улаған дала: Қазақстанның бомбадан бас тарту жолы. – Алматы: Steppe&World Publishing, 2024. – 368 б.
Досжан С. Қасірет пен тағдыр: роман. – Нұр-Сұлтан: Фолиант, 2019. – 360 б.
Thornber K. Responsibility And Japanese Literature Of The Atomic Bomb // In: Brill's Japanese Studies Library. – 2010. – Vol. 34. Chapter 9. – P. 269–302. https://doi.org/10.1163/ej.9789004182981.i-362.70
Ibuse M. Black rain. – Kodansha international, 2012. – 304 p.
Hartman H. Geoffrey On Traumatic Knowledge and Literary Studies Source // New Literary History. – 1995. – Vol. 26, №3. – P. 537–563.
REFERENCES
Nurgali R. Soz onerіnіn estetikasy. // Kіt.: Dіngek. Ekіtomdyq. T. 1. [Aesthetics of Word Art. // In: The Mast. Two volumes. Vol. 1.] – Astana: Arda, 2013. – 592 b. [in Kazakh]
Samenqyzy U., Turysbek R.Q. Zhienbai romandaryndagy avtor zhane tulga koncepciasy [Author and Identity concepts in the novels of Q. Zhienbay] // QazUU Habarshysy, Filologia seriasy. – 2023. – №2(190). – B. 158–170. https://doi.org/10.26577/EJPh.2023.v190.i2.ph16 [in Kazakh]
Zhurtbai N.T. Qazaqstan buqaralyq aqparat quraldary ekologialyq maseleler turaly: aimaqtyq aspektіler zhane aimaqtyq baspasoz: Filosofia doktory (PhD) ... dis. [Kazakhstani mass media on environmental issues: regional aspects and regional press: dis.] – Almaty, 2014. – 206 b. [in Kazakh]
Glover J. Human/nature: ecological philosophy in Margaret Atwood's Oryx and Crake // English Studies in Africa. – 2009. – №52(2). – P. 50–62. https://doi.org/10.1080/00138390903444149
Zhubatyruly S. Shygarmalary. Ush tomdyq. T. 2. Abyrzhy: Roman [Essays. In three volumes. Vol. 2. Confusion: A Novel]. – Astana: Foliant, 2009. – 384 b. [in Kazakh]
Atwood Margaret. Oryx and Crake. – London: Bloomsbury, 2003. – 378 p.
Ergobek Q. Aiagy dunienіn yryn-zhyryn... Araldyn aqzhal tolqyny (zhazushy Q. Zhienbaidyn shyfarmashylyq portretі turaly maqalalar zhinagy) [The song of the end of the world... The wave of the Aral Sea (a collection of articles about the creative portrait of the writer K. Zhienbai)] / Qurast. Sh. Abdіkarіmov, B. Omaruly. – Almaty: Qogam, 2022. – 288 b. [in Kazakh]
Zhienbai Q. An saluga alі erte: Roman, povest, angіmeler [“It’s too early to sing”: Novel, story, stories]. – Astana: Astana poligrafia, 2008. – 400 b. [in Kazakh]
Zhienbai Q. Zher ustіnde de zhumaq bar: Roman, angіmeler [There is a paradise on earth: Novel, stories]. – Almaty: ZhK «InterBesCompany», 2017. – 480 b. [in Kazakh]
Qasenova T. Atom ulagan dala: Qazaqstannyn bombadan bas tartu zholy [The steppe poisoned by the atom: Kazakhstan’s path to abandoning the bomb]. – Almaty: Steppe&World Publishing, 2024. – 368 b. [in Kazakh]
Doszhan S. Qasіret pen tagdyr: roman [Tragedy and fate: novel]. – Nur-Sultan: Foliant, 2019. – 360 b. [in Kazakh]
Thornber K. Responsibility And Japanese Literature Of The Atomic Bomb // In: Brill's Japanese Studies Library. – 2010. – Vol. 34. Chapter 9. – P. 269–302. https://doi.org/10.1163/ej.9789004182981.i-362.70
Ibuse M. Black rain. – Kodansha international, 2012. – 304 p.
Hartman H. Geoffrey On Traumatic Knowledge and Literary Studies Source // New Literary History. – 1995. – Vol. 26, №3. – P. 537–563.
