Университет студенттерінің рефлексиялық мәдениетін дамыту: зерттеу тәсілдеріне шолу
1 2
Кілт сөздер:
рефлексивті мәдениет, рефлексия, кәсіби өзін-өзі дамыту, оқытушының рефлексивті құзыреттілігі, рефлексивті диалог.Аңдатпа
Студенттердің рефлексиялық мәдениетін дамыту мәселесін зерттеудің өзектілігі іс-әрекетіндегі қиындықтардың себептерін анықтай алатын және оларды түзете алатын аналитикалық қабілеті бар маманға деген қажеттіліктің туындауымен байланысты. Мақалада болашақ мамандардың рефлексиялық мәдениетінің мәселелерін қамтитын ғылыми зерттеулерге аналитикалық шолу берілген. Ғылыми дереккөздерге шолу келесі зерттеу сұрақтарына негізделді: «студенттің рефлексивті мәдениеті» ұғымының мәнін ашу және нақтылау; университет студенттерінің рефлексивті мәдениетін дамытудың педагогикалық шарттарының кешенін анықтау; университет студентінің рефлексивті мәдениетінің құрылымын және оның компоненттерін дамыту критерийлерін талдау.
Мақаладағы тұжырымдар ғылыми материалды теориялық талдауға және оны жалпылауға негізделіп жасалған. Авторлар студенттердің кәсіби рефлексиялық мәдениетін интегралды сапа ретінде анықтайды, ол жеке тұлғаның теориялық және практикалық дайындығын жобалаудың, өзін-өзі кәсіби қызметке реттеудің, арнайы білімді, дағдыны, біліктілікті қамтитын құндылық көзқарастарының кәсіби дамуының жиынтығын білдіреді.
Авторлар студенттің рефлексивті мәдениетінің құрылымын жалпылау арқылы және оның компоненттерінің даму критерийлерін ескере отырып рефлексивті мәдениеті жоғары деңгейде қалыптасқан студенттің сипаттамасын береді. Жүргізілген аналитикалық және эксперименттік жұмыстың нәтижелері бойынша ЖОО-да студенттердің рефлексивті мәдениетін дамыту бойынша бірнеше ұсыныстар тұжырымдалды.
Әдебиеттер тізімі
BIBLIOGRAPHY
Набережнева М.А. Организация рефлексивной культуры студентов в процессе профессионального образования // Материалы II Всерос. науч.-практ. конф. «Психологическая культура личности: теория и практика». – Белгород: Белгор. гос. ун-т, 2009. – С. 210–216. 2. Раздорская О.В. Формирование рефлексивной культуры студентов медицинского вуза в процессе изучения английского языка: автореф. ... канд. пед. наук. – М., 2009. – 30 с.
Шелкунова Т.В. Формирование рефлексивной культуры педагога в системе повышения квалификации: автореф. ... канд. пед. наук. – Новокузнецк, 2011. – 20 с. 4. Усманов Т.М. Педагогические условия развития рефлексивной культуры курсантов в образовательном процессе военного вуза: автореф. ... канд. пед. наук. – Хабаровск, 2012. – 22 с. 5. Аленченкова А.В. Развитие рефлексивной культуры слушателей в процессе дополнительного профессионального образования: автореф. ... канд. пед. наук. – Орел, 2016. – 23 с. 6. Раздорская О.В. Формирование рефлексивной культуры студентов медицинского вуза в процессе изучения английского языка: дис. ... канд. пед. наук. – М., 2009. – 207 с. 7. Медведева Т.Ю. Педагогическое обеспечение процесса формирования рефлексивной культуры у будущих менеджеров в вузе: автореф. ... канд. пед. наук. – М., 2010. – 19 с. 8. Emily E. Virtue. Pedagogical Reflection: Demonstrating the Value of Introspection // Journal of Effective Teaching in Higher Education. – 2021. – Vol. 4. – №1. – P. 128–142. https://doi.org/10.36021/jethe.v4i1.213
Степанов С.Ю. Рефлексивная практика творческого развития человека и организаций. – М.: Наука, 2000. – 173 с.
Шумакова И.А. Понятие «рефлексивная образовательная среда» в философии образования // Научные ведомости Белгу. – 2008. – №4 (44) 2008. – С. 64–74. 11. Федорова М.А. Теория и методическое обеспечение формирования учебной самостоятельной деятельности студентов в вузе: автореф. ... док. пед. наук. – Орел, 2011 – 39 с.
Золотова М.В., Ваганова Н.В. Формирование рефлексивной компетенции у преподавателей вузов // Вестник Нижегородского университета имени Н.И. Лобачевского, Серия «Социальные науки». – 2015. – №4. – С. 164–168.
Азбукина Е.Ю. Рефлексия как компонент деятельности преподавателя высшей школы // Мир науки, культуры, образования. – 2011. – №1 (26). – C. 153–155.
Аверина М.Н., Воронин А.В. Cтруктура общепрофессиональных умений педагога: рефлексивный компонент // Ярославский педагогический вестник. Том II (Психолого-педагогические науки). – 2013. – №2. – C. 113–119.
Бессонова И.Г. Формирование профессиональной педагогической рефлексии у студентов педвуза: автореф. ... канд. пед. наук. – Сургут, 2007. – 19 с.
Вербицкий А.А. Активное обучение в высшей школе: контекстный подход: метод. пособие. – М.: Высш. шк., 1991. – 267 с.
Габдрахманова Р.Г., Хусаинова Р.М., Чиркина С.Е. Рефлексивная деятельность студента в процессе профессиональной подготовки. [Электронный ресурс]. URL: https://kpfu.ru/staff_files/F1877713803/St.Gabdrah.__Chirkina__Husainova_Refleks.deyat.st..pdf. (дата обращения 12.01.2023)
Бурдюгова О.В. Применение рефлексивных технологий в обучении студентов – менеджеров. [Электронный ресурс]. URL: http://elib.osu.ru/bitstream/123456789/3892/1/elibrary_28977241_77597176.pdf (дата обращения 12.01.2023)
Прохорова В.А., Белова Е.В. Рефлексивные технологии: перспективы использования в обучении студентов // Северо-Кавказский психологический вестник. – 2009. – №7/3. – С. 11–16.
Artunduaga A., Rojas A., Muñoz D. Impact of pedagogical reflection in the teaching practicum from Caquetá practitioners`perspective: a literature review // Educación y Humanismo. – 2018. – №20 (35). – P. 57–73. 21. Gupta T., Shree A., Mishra L. Reflective teaching as a strategy for effective instruction // Educational Quest-An International Journal of Education and Applied Social Sciences. – 2019. – Vol 10. – №1. – P. 37–43. 22. Давыдова Г.И. Рефлексивный диалог в образовательном процессе вуза: автореф. ... док. пед. наук. – М., 2009. – 44 с.
Дюков В., Пьянкова Г. Рефлексивно-деятельностная педагогика: пути и возможности // Образовательная политика. – 2011. – №5 (55). – С. 72–79.
Алексеева А.И. Методика организации рефлексивного этапа на учебных занятиях в вузе // Научный диалог. Психология. Педагогика. – 2014. – №11 (35). – С. 6–15. 25. Мушаков А.А. Формирование рефлексивной культуры спортивного педагога: автореф. ... канд. пед. наук. – М., 2008. – 22 с.
REFERENCES
Naberezhneva M.A. Organizacia refleksivnoi kultury studentov v processe professionalnogo obrazovania [Organization of students' reflexive culture in the process of professional education] // Materialy II Vseros. nauch.-prakt. konf. «Psihologicheskaia kultura lichnosti: teoria i praktika». – Belgorod: Belgor. gos. un-t, 2009. – S. 210–216. [in Russian]
Razdorskaia O.V. Formirovanie refleksivnoi kultury studentov medicinskogo vuza v processe izuchenia angliyskogo iazyka: avtoref. ... kand. ped. nauk. [Formation of reflexive culture of medical students in the process of studying the English language: abstract]. – M., 2009. – 30 s. [in Russian]
Shelkunova T.V. Formirovanie refleksivnoi kultury pedagoga v sisteme povyshenia kvalifikacii: avtoref. ... kand. ped. nauk. [Formation of the reflexive culture of a teacher in the professional development system: abstract]. – Novokuzneck, 2011. – 20 s. [in Russian]
Usmanov T.M. Pedagogicheskie uslovia razvitia refleksivnoi kultury kursantov v obrazovatelnom processe voennogo vuza: avtoref. ... kand. ped. nauk. [Pedagogical conditions for the development of cadets' reflexive culture in the educational process of a military university: abstract]. – Habarovsk, 2012. – 22 s. [in Russian]
Alenchenkova A.V. Razvitie refleksivnoi kultury slushatelei v processe dopolnitelnogo professionalnogo obrazovania: avtoref. ... kand. ped. nauk. [Development of the reflexive culture of listeners in the process of additional professional education: abstract]. – Orel, 2016. – 23 s. [in Russian]
Razdorskaia O.V. Formirovanie refleksivnoi kultury studentov medicinskogo vuza v processe izuchenia angliyskogo iazyka: dis. ... kand. ped. nauk. [Formation of reflexive culture of medical students in the process of learning English: dis.]. – M., 2009. – 207 s. [in Russian]
Medvedeva T.Iu. Pedagogicheskoe obespechenie processa formirovania refleksivnoi kultury u budushih menedzherov v vuze: avtoref. ... kand. ped. nauk. [Pedagogical support for the process of forming a reflexive culture in future managers at the university: abstract]. – M., 2010. – 19 s. [in Russian]
Emily E. Virtue. Pedagogical Reflection: Demonstrating the Value of Introspection // Journal of Effective Teaching in Higher Education. – 2021. – Vol. 4. – №1. – P. 128–142. https://doi.org/10.36021/jethe.v4i1.213
Stepanov S.Iu. Refleksivnaia praktika tvorcheskogo razvitia cheloveka i organizacii [Reflexive practice of creative development of individuals and organizations]. – M.: Nauka, 2000. – 173 s. [in Russian]
Shumakova I.A. Poniatie «refleksivnaia obrazovatelnaia sreda» v filosofii obrazovania [The notion of a “reflective educational environment” in the philosophy of education] // Nauchnye vedomosti Belgu. – 2008. – №4 (44) 2008. – S. 64–74. [in Russian]
Fedorova M.A. Teoria i metodicheskoe obespechenie formirovania uchebnoi samostoiatelnoi deiatelnosti studentov v vuze: avtoref. ... dok. ped. nauk. [Theory and methodological support for the formation of students' independent learning activities at the university]. – Orel, 2011 – 39 s. [in Russian]
Zolotova M.V., Vaganova N.V. Formirovanie refleksivnoi kompetencii u prepodavatelei vuzov [Formation of reflexive competence in university teachers] // Vestnik Nizhegorodskogo universiteta imeni N.I. Lobachevskogo, Seria «Socialnye nauki». – 2015. – №4. – S. 164–168. [in Russian]
Azbukina E.Iu. Refleksia kak komponent deiatelnosti prepodavatelia vysshei shkoly [Reflexivity as a component of higher education teacher's activity world of science, culture, and education] // Mir nauki, kultury, obrazovania. – 2011. – №1 (26). – C. 153–155. [in Russian]
Averina M.N., Voronin A.V. Ctruktura obsheprofessionalnyh umeniy pedagoga: refleksivnyi component [The structure of general professional skills of a teacher: reflexive component] // Iaroslavskiy pedagogicheskiy vestnik. Tom II (Psihologo-pedagogicheskie nauki). – 2013. – №2. – C. 113–119. [in Russian]
Bessonova I.G. Formirovanie professionalnoi pedagogicheskoi refleksii u studentov pedvuza: avtoref. ... kand. ped. nauk. [Formation of professional pedagogical reflection in pedagogical students: abstract]. – Surgut, 2007. – 19 s. [in Russian]
Verbickiy A.A. Aktivnoe obuchenie v vysshei shkole: kontekstnyi podhod: metod. posobie [Active learning in higher education: a contextual approach: a method manual]. – M.: Vyssh. shk., 1991. – 267 s. [in Russian]
Gabdrahmanova R.G., Husainova R.M., Chirkina S.E. Refleksivnaia deiatelnost studenta v processe professionalnoi podgotovki [Reflexive activity of the student in the process of professional training]. [Electronic resource]. URL: https://kpfu.ru/staff_files/F1877713803/St.Gabdrah.__Chirkina__ Husainova_Refleks.deyat.st..pdf. (date of access 12.01.2023) [in Russian]
Burdiugova O.V. Primenenie refleksivnyh tehnologiy v obuchenii studentov – menedzherov [Application of reflexive technologies in teaching students-managers]. [Electronic resource]. URL: http://elib.osu.ru/bitstream/123456789/3892/1/elibrary_28977241_77597176.pdf (date of access 12.01.2023) [in Russian]
Prohorova V.A., Belova E.V. Refleksivnye tehnologii: perspektivy ispolzovania v obuchenii studentov [Reflexive technologies: perspectives for using in teaching students] // Severo-Kavkazskiy psihologicheskiy vestnik. – 2009. – №7/3. – S. 11–16. [in Russian]
Artunduaga A., Rojas A., Muñoz D. Impact of pedagogical reflection in the teaching practicum from Caquetá practitioners`perspective: a literature review // Educación y Humanismo. – 2018. – №20 (35). – P. 57–73.
Gupta T., Shree A., Mishra L. Reflective teaching as a strategy for effective instruction // Educational Quest-An International Journal of Education and Applied Social Sciences. – 2019. – Vol 10. – №1. – P. 37–43.
Davydova G.I. Refleksivnyi dialog v obrazovatelnom processe vuza: avtoref. ... dok. ped. nauk. [Reflexive dialogue in the educational process of higher education: abstract]. – M., 2009. – 44 s. [in Russian]
Diukov V., Piankova G. Refleksivno-deiatelnostnaia pedagogika: puti i vozmozhnosti [Reflexive activity-based pedagogy: ways and opportunities] // Obrazovatelnaia politika. – 2011. – №5 (55). – S. 72–79. [in Russian]
Alekseeva A.I. Metodika organizacii refleksivnogo etapa na uchebnyh zaniatiah v vuze [Methods of organizing a reflexive stage in educational classes at the university] // Nauchnyi dialog. Psihologia. Pedagogika. – 2014. – №11 (35). – S. 6–15. [in Russian]
Mushakov A.A. Formirovanie refleksivnoi kultury sportivnogo pedagoga: avtoref. ... kand. ped. nauk. [Formation of the reflexive culture of a sports teacher: abstract]. – M., 2008. – 22 s. [in Russian]
