БІЛІМ ЖӘНЕ ЖАСАНДЫ ИНТТЕЛЛЕКТ
8 11
Кілт сөздер:
жасанды интеллект, нейрондық желілер, ChatGPT чатботы, білім беру, қауіптер, білім берудегі жасанды интеллект, қолданудың тәуекелдері.Аңдатпа
Мақалада жоғары оқу орындарына жасанды интеллект технологияларын енгізудің артықшылықтары мен ықтимал қауіптері жан-жақты талданады. Сонымен қатар оқу үрдісінде нейрондық желілерді қолданудың келешегі, олардың білім сапасына әсері, білім беру ресурстарының қолжетімділігі және студенттердің білім беру траекториясын дараландыру мәселелері қарастырылған. Күнделікті тапсырмаларды автоматтандыруда, білімді бағалауда және бейімделген оқыту бағдарламаларын әзірлеуде жасанды интеллекттің рөлі ерекше атап өтіледі. Білім беру ортасында жасанды интеллектті пайдаланудың этикалық және құқықтық қырларына қатысты мәселелерге ерекше назар аударылады. Мақалада нейро желілердің технологияларын әділ және қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз етуге бағытталған нақты ережелер мен стандарттарды әзірлеу қажеттілігі атап өтіледі. Сонымен қатар, академиялық адалдық мәселелері мен жасанды интеллектті оқу және ғылыми жұмыстарда теріс пайдаланудың ықтимал қауіп-қатерлері қарастырылады. Зерттеудің маңызды бөлігі Махамбет Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университетінің студенттері арасында жүргізілген «Студенттер және жасанды интеллект: болашаққа көзқарас» атты әлеуметтік сауалнамасның нәтижелерін қарастырады. Сауалнама деректері генеративті жасанды интеллект студенттер арасында кеңінен қолданылатынын көрсетеді, олар оны оқу мәселелерін шешуге, ғылыми жұмыстар жазуға және шығармашылық жобаларды жүзеге асыруға белсенді түрде пайдаланады. Алынған нәтижелер негізінде жасанды интеллектті білім беруге интеграциялау мәселелері бойынша ғылыми диалогты жалғастыру, сондай-ақ оқу процесінде нейро желілерді тиімді пайдалануға мүмкіндік беретін әдістемелік ұсыныстарды әзірлеу қажеттігі туралы қорытынды жасалады. Студенттер мен мұғалімдерді жасанды интеллектпен жауапты өзара әрекеттесу принциптеріне үйретудің, сыни ойлауды дамытудың және жасанды интеллект көмегімен алынған ақпаратты талдаудың маңыздылығына баса назар аударылады.
Әдебиеттер тізімі
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Hamilton A., Wiliam D., Hattie J. The future of AI in education: 13 things we can do to minimize the damage. – Research Gate, 2023. https://doi.org/10.35542/osf.io/372vr [Electronic resource]. URL: https://www.researchgate.net/publication/373108877_The_Future_of_AI_in_ (date of access 15.01.2025)
Chowdhery A., Narang S., Devlin J., Bosma M., Mishra G., Roberts A., et al. PaLM: Scaling language modeling with pathways // Journal of Machine Learning Research. – 2023. – №24. – P. 103–113.
Frieder S., Pinchetti L., Griffiths R.-R., Salvatori T., Lukasiewicz T., Petersen P.C., Chevalier A., Berner J. Math ematical capabilities of ChatGPT // Advances in neural information processing systems. – 2023. – Т. 36. – С. 27699-27744.
Gao L., Madaan A., Zhou S., Alon U., Liu P., Yang Y., Callan J., Neubig G. PAL: Program-aided language models // In: Proceedings of the 40th international conference on machine learning. – 2023. – Vol. 202. – P. 10764–10799.
Gilson A., Safranek C., Huang T., Socrates V., Chi L., Taylor R., Chartash D. How does ChatGPT perform on the United States medical licensing exams? The implications of large language models for medical education and knowledge assessment // JMIR Medical Education. – 2023. – №9. – e45312. https://doi.org/10.2196/45312
Акимов А.Е. Большие данные, искусственный интеллект и облачные технологии: цифровизация железных дорог // Инновации и инвестиции. – 2023. – №3. – С. 150–153. [Электронды ресурс]. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/bolshie-dannye-iskusstvennyy-intellekt-i-oblachnye-tehnologii-tsifrovizatsiya-zheleznyh-dorog (дата обращения 10.04.2024) 7. Долженко И.Б. CHATGPT и потенциал применения генеративного искусственного интеллекта в маркетинге // Вектор экономики. – 2023. – №4. [Электронный ресурс]. URL: http://www.vectoreconomy.ru/images/publications/2023/4/marketingandmanagement/Dolzhenko2.pdf. (дата обращения 15.01.2025) 8. Городнова Н.В. Применение искусственного интеллекта в экономической дипломатии и международной торговле // Вопросы инновационной экономики. – 2021. – №11(2). – С. 565–580. https://doi.org/10.18334/vinec.11.2.112214. 9. Фершт В.М., Латкин А.П., Иванова В.Н. Современные подходы к использованию искусственного интеллекта в медицине // Территория новых возможностей. Вестник ВГУЭС. – 2020. – №12(1). – С. 121–130. dx.doi.org/10.24866/VVSU/2073-3984/2020-1/121-130. 10. Лукичёв П.М., Чекмарев О.П. Риски применения искусственного интеллекта в системе высшего образования // Вопросы инновационной экономики. – 2024. – №14(2). – С. 463–482. https://doi.org/10.18334/vinec.14.2.120731.
REFERENCES
Hamilton A., Wiliam D., Hattie J. The future of AI in education: 13 things we can do to minimize the damage. – Research Gate, 2023. https://doi.org/10.35542/osf.io/372vr [Electronic resource]. URL: https://www.researchgate.net/publication/373108877_The_Future_of_AI_in_ (date of access 15.01.2025)
Chowdhery A., Narang S., Devlin J., Bosma M., Mishra G., Roberts A., et al. PaLM: Scaling language modeling with pathways // Journal of Machine Learning Research. – 2023. – №24. – P. 103–113.
Frieder S., Pinchetti L., Griffiths R.-R., Salvatori T., Lukasiewicz T., Petersen P.C., Chevalier A., Berner J. Math ematical capabilities of ChatGPT // Advances in neural information processing systems. – 2023. – T. 36. – S. 27699-27744.
Gao L., Madaan A., Zhou S., Alon U., Liu P., Yang Y., Callan J., Neubig G. PAL: Program-aided language models // In: Proceedings of the 40th international conference on machine learning. – 2023. – Vol. 202. – P. 10764–10799.
Gilson A., Safranek C., Huang T., Socrates V., Chi L., Taylor R., Chartash D. How does ChatGPT perform on the United States medical licensing exams? The implications of large language models for medical education and knowledge assessment // JMIR Medical Education. – 2023. – №9. – e45312. https://doi.org/10.2196/45312
Akimov A.E. Bolshie dannye, iskusstvennyi intellekt i oblachnye tehnologii: cifrovizacia zheleznyh dorog [Big data, artificial intelligence and cloud technologies: digitalization of railways] // Innovacii i investicii. – 2023. – №3. – S. 150–153. [Electronic resource]. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/bolshie-dannye-iskusstvennyy-intellekt-i-oblachnye-tehnologii-tsifrovizatsiya-zheleznyh-dorog (date of access 10.04.2024) [in Russian]
Dolzhenko I.B. CHATGPT i potencial primenenia generativnogo iskusstvennogo intellekta v marketinge [CHATGPT and the potential of generative artificial intelligence in marketing] // Vektor ekonomiki. – 2023. – №4. [Electronic resource]. URL: http://www.vectoreconomy.ru/images/publications/2023/4/marketingandmanagement/Dolzhenko2.pdf. (date of access 15.01.2025) [in Russian]
Gorodnova N.V. Primenenie iskusstvennogo intellekta v ekonomicheskoi diplomatii i mezhdunarodnoi torgovle [The use of artificial intelligence in economic diplomacy and international trade] // Voprosy innovacionnoi ekonomiki. – 2021. – №11(2). – S. 565–580. https://doi.org/10.18334/vinec.11.2.112214. [in Russian]
Fersht V.M., Latkin A.P., Ivanova V.N. Sovremennye podhody k ispolzovaniu iskusstvennogo intellekta v medicine [Modern approaches to the use of artificial intelligence in medicine] // Territoria novyh vozmozhnostei. Vestnik VGUES. – 2020. – №12(1). – S. 121–130. dx.doi.org/10.24866/VVSU/2073-3984/2020-1/121-130. [in Russian]
Lukichiov P.M., Chekmarev O.P. Riski primenenia iskusstvennogo intellekta v sisteme vysshego obrazovania [The risks of using artificial intelligence in the higher education system] // Voprosy innovacionnoi ekonomiki. – 2024. – №14(2). – S. 463–482. https://doi.org/10.18334/vinec.14.2.120731. [in Russian]
