НОРМАЛАНҒАН ЖӘНЕ ПЕРЦЕНТИЛЬДІ ШКАЛАЛАРДЫҢ КӨМЕГІМЕН 6-10 ЖАСТАҒЫ ОҚУШЫЛАРДЫҢ ДЕНЕ ҚАСИЕТТЕРІН ДАМЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ
5 6
Кілт сөздер:
дене қасиеттері, дене дайындығы, тест, нормативтер, нормаланған шкала, перцентильді шкала.Аңдатпа
Бұл мақалада Түркістан қаласындағы жалпы білім беретін мектептегі бастауыш сынып оқушыларының дене қасиеттерін нормаланған және перцентильді шкалалардың көмегімен дамыту жолдары қарастырылады. Халықаралық туризм және меймандостық университеті мен Қорқыт Ата атындағы Қызылорда университетіндегі «Дене шынықтыру және спорт» білім беру бағдарламасында білім алатын 1-курс студенттерімен және мектеп мұғалімдерімен сұхбаттасу және сауалнама алу нәтижесінде жалпы білім беретін мектептерде өткізілетін дене тәрбиесі сабағындағы кемшіліктер мен жетістіктерді анықтап, мәселелерді шешу бағытында жүйелі жұмыстар жүргізілді. Қазіргі таңда еліміз бойынша мектептердегі сыныптардың (оқушылардың) көбеюінен 2-3 тоқсанда спорт залындағы дене тәрбиесі сабағында екі-үш сыныптың қосылып өткізілуі сабақтың сапалы өткізілуіне кері әсер етуде. Бұл оқушылардың дене тәрбиесі пәніне қызығушылығына, дене дайындық көрсеткіштері мен дене қасиеттерінің төмендеуіне әкелді. Біз осы мәселені жан-жақты саралай келе, мектептегі 6-10 жастағы оқушылардың дене дайындық көрсеткіштерін арттыру мен дене қасиеттерін жетілдіруге бағытталған арнайы тест тапсырмаларын дайындадық. Оларды әрбір тоқсанның аяғында әр оқушыдан жеке-жеке қабылдау арқылы қызығушылығын ояту, сыныптастар арасында өзара бәсекелестік ортаны қалыптастыру бойынша кешенді жұмыстар жүргізілді. Алдымызға қойған мақсатымыз толық орындалып, өз нәтижесін берді. Алдағы уақытта осы жұмыстағы оң нәтижелерді еліміздің басқа өңірлеріндегі мектептерде тәжірибеге енгізіп, мектептегі дене тәрбиесі мұғалімдеріне әдістемелік қолдау көрсету бағытында қолданылады.
Әдебиеттер тізімі
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚР Үкіметінің Қазақстан Республикасының дене шынықтыру мен спортты дамытудың 2023-2029 жылдарға арналған тұжырымдамасы. ҚР Үкіметінің 2023 жылғы 28 наурыздағы №251 қаулысы. [Электронды ресурс]. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/P2300000251 (қаралған күні 11.10.2024)
Қазақстан Республикасының дене шынықтыру және спорт туралы Заңы. 03.07.2014 ж. №228-V [Электронды ресурс]. URL: ҚРЗ. https://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z1400000228 (қаралған күні 11.10.2024)
Қазақстан Республикасы Президентінің тестілерін өткізу қағидаларын бекіту туралы ережесі. 21.11.2014 ж. №103 бұйрық. [Электронды ресурс]. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V1700015118 (қаралған күні 11.10.2024)
Дускаева Н.С. Мектеп жасындағы балалардың дене шынықтыруға және спортқа қызығушылығын қалыптастыру: пед. ғыл. канд. ... автореф. – Алматы, 1997. – 25 б.
Жұманова А.С. 7-9 жастағы қазақ балаларының дене тәрбиесі ісінің мазмұнын тәжірибеде дәлелдеу: пед. ғыл. канд. ... автореф. – Алматы, 1997. – 25 б.
Егізбаев Ж. Мектеп жасындағы балалардың негізгі дене қасиеттерін дамыту // Республикалық ғылыми-практикалық конференция материалдары. – Қызылорда, 2022. – Б. 425–451.
Тастанов Ә.Ж. Оқушылардың жас ерекшеліктері ескерілетін дене тәрбиелеу процесінің педагогикалық негізі: пед. ғыл. канд. ... автореф. – Алматы, 2003. – 36 б.
Қасымбекова С.І., Садықова Ж.Л. Оқушылардың қимыл-әрекетін арттыру жолдары: әдістемелік оқу құралы. – Алматы: Арыс, 2007. – 124 б.
Лях В.И. Физическая культура. Методические рекомендации 1-4 классы: учеб. пособие для общеобразоват. организаций. 4-е изд. – М.: Просвещение, 2021. – 175 с.
Пономорев И.Г. Использование специальных тестовых заданий в развитии уровня физической подготовленности учащихся // Материалы международной научно-практической конференции. – Оренбург, 2019. – С. 492–496. 11. Матвеев Л.П. Теория и методика физической культуры: учебник для вузов физической культуры и спортa. 4-е изд. – М.: ООО Издательство «Спорт», 2021. – 520 с. 12. Холодов Ж.К., Кузнецов В.С. Теория и методика физической культуры и спорта: учебник для вузов физической культуры и спорта. 12-е изд., испр. – М.: Академия, 2014. – 480 с.
Жилисбаев Н.К., Есиркепов Ж.М., Курманбаев Б.И. Шағын жинақты мектептерде ұлттық қозғалыс ойындарды тиімді өткізу әдістемесі // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2024. – №2 (132). – Б. 307–320. https://doi.org/10.47526/2024-2/2664-0686.64
Бекнұрманов Н.С., Кудериев Ж.Қ., Темірбай Н.М. Ұлттық-қозғалмалы ойындардың бастауыш сынып оқушыларының танымдық белсенділігін қалыптастырудағы мүмкіндіктері // Теория и методика физической культуры. – 2024. – №4 (70). – Б. 108–115.
Жолдасбеков А.А., Жумабеков Р.К. Жаңартылған оқыту мазмұнында болашақ дене тәрбиесі мұғалімдерінің әлеуметтік белсенділігін дамыту // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2022. – №3 (125). – Б. 163–175. https://doi.org/10.47526/2022-3/2664-0686.14 16. Тоқаев Қ.К. «Әділетті Қазақстан: заң мен тәртіп, экономикалық өсім, қоғамдық оптимизм» атты Қазақстан халқына Жолдауы. 02.09.2024 ж. [Электронды ресурс]. URL: https://www.akorda.kz/kz/memleket-basshysy-kasym-zhomart-tokaevtyn-adiletti-kazakstan-zan-men-tartip-ekonomikalyk-osim-kogamdyk-optimizm-atty-kazakstan-halkyna-zholdauy-285659 (қаралған күні 11.10.2024)
Лях В.И. Общий спортивно-двигательный тест // Физическая культура в школе. – 1992. – №2-3-4. – С. 47-54.
REFERENCES
ҚR Ukіmetіnіn Qazaqstan Respublikasynyn dene shynyqtyru men sportty damytudyn 2023-2029 zhyldarga arnalgan tuzhyrymdamasy. QR Ukіmetіnіn 2023 zhylgy 28 nauryzdagy №251 qaulysy [The concept of the Government of the Republic of Kazakhstan for the development of Physical Culture and sports of the Republic of Kazakhstan for 2023-2029. Resolution of the government of the Republic of Kazakhstan dated March 28, 2023 No. 251]. [Electronic resource]. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/P2300000251 (date of access 11.10.2024) [in Kazakh] 2. Qazaqstan Respublikasynyn dene shynyqtyru zhane sport turaly Zany [Law of the Republic of Kazakhstan on Physical Culture and sports]. 03.07.2014 zh. №228-V [Electronic resource]. URL: ҚRZ. https://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z1400000228 (date of access 11.10.2024) [in Kazakh] 3. Qazaqstan Respublikasy Prezidentіnіn testіlerіn otkіzu qagidalaryn bekіtu turaly erezhesі [Regulations of the president of the Republic of Kazakhstan on approval of the rules for conducting tests]. 21.11.2014 zh. №103 buiryq. [Electronic resource]. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V1700015118 (date of access 11.10.2024) [in Kazakh] 4. Duskaeva N.S. Mektep zhasyndagy balalardyn dene shynyqtyruga zhane sportqa qyzygushylygyn qalyptastyru: ped. gyl. kand. ... avtoref. [Formation of interest in Physical Culture and sports of school-age children: abstract]. – Almaty, 1997. – 25 b. [in Kazakh] 5. Zhumanova A.S. 7-9 zhastagy qazaq balalarynyn dene tarbiesі іsіnіn mazmunyn tazhіribede daleldeu: ped. gyl. kand. ... avtoref. [To prove in practice the content of physical education of Kazakh children 7-9 years old: abstract]. – Almaty, 1997. – 25 b. [in Kazakh] 6. Egіzbaev Zh. Mektep zhasyndagy balalardyn negіzgі dene qasietterіn damytu [Development of basic physical qualities of school-age children] // Respublikalyq gylymi-praktikalyq konferencia materialdary. – Qyzylorda, 2022. – B. 425–451. [in Kazakh] 7. Tastanov A.Zh. Oqushylardyn zhas erekshelіkterі eskerіletіn dene tarbieleu procesіnіn pedagogikalyq negіzі: ped. gyl. kand. ... avtoref. [The pedagogical basis of the process of physical education, which takes into account the age characteristics of students: abstract]. – Almaty, 2003. – 36 b. [in Kazakh] 8. Qasymbekova S.І., Sadyqova Zh.L. Oqushylardyn qimyl-areketіn arttyru zholdary: adіstemelіk oqu quraly [Ways to increase the activity of students: a methodological manual]. – Almaty: Arys, 2007. – 124 b. [in Kazakh] 9. Liah V.I. Fizicheskaia kultura. Metodicheskie rekomendacii 1-4 klassy: ucheb. posobie dlia obsheobrazovat. Organizaciy [Physical Culture. Guidelines for grades 1-4: studies. a manual for general education. organizations]. 4-e izd. – M.: Prosveshenie, 2021. – 175 s. [in Russian] 10. Ponomorev I.G. Ispolzovanie specialnyh testovyh zadaniy v razvitii urovnia fizicheskoi podgotovlennosti uchashihsia [The use of special test tasks in the development of students' physical fitness level] // Materialy mezhdunarodnoi nauchno-prakticheskoi konferencii. – Orenburg, 2019. – S. 492–496. [in Russian] 11. Matveev L.P. Teoria i metodika fizicheskoi kultury: uchebnik dlia vuzov fizicheskoi kultury i sporta [Theory and methodology of physical culture: textbook for universities of physical culture and sports]. 4-e izd. – M.: OOO Izdatelstvo «Sport», 2021. – 520 s. [in Russian] 12. Holodov Zh.K., Kuznecov V.S. Teoria i metodika fizicheskoi kultury i sporta: uchebnik dlia vuzov fizicheskoi kultury i sporta [Theory and methodology of physical culture and sports: textbook for universities of physical culture and sports]. 12-e izd., ispr. – M.: Akademia, 2014. – 480 s. [in Russian] 13. Zhilisbaev N.K., Esirkepov Zh.M., Kurmanbaev B.I. Shagyn zhinaqty mektepterde ulttyq qozgalys oiyndardy tiіmdі otkіzu adіstemesі [Methods of effective holding of games of the national movement in small schools] // Iasaui universitetіnің habarshysy. – 2024. – №2 (132). – B. 307–320. https://doi.org/10.47526/2024-2/2664-0686.64 [in Kazakh] 14. Beknurmanov N.S., Kuderiev Zh.Q., Temіrbai N.M. Ulttyq-qozgalmaly oiyndardyn bastauysh synyp oqushylarynyn tanymdyq belsendіlіgіn qalyptastyrudagy mumkіndіkterі [Possibilities of national-mobile games in the formation of cognitive activity of Primary School students] // Teoria i metodika fizicheskoi kultury. – 2024. – №4 (70). – B. 108–115. [in Kazakh] 15. Zholdasbekov A.A., Zhumabekov R.K. Zhanartylgan oqytu mazmunynda bolashaq dene tarbiesі mugalіmderіnіn aleumettіk belsendіlіgіn damytu [Development of social activity of future physical education teachers in the updated content of training] // Iasaui universitetіnіn habarshysy. – 2022. – №3 (125). – B. 163–175. https://doi.org/10.47526/2022-3/2664-0686.14 [in Kazakh] 16. Toqaev Q.K. «Adіlettі Qazaqstan: zan men tartіp, ekonomikalyq osіm, qoғamdyq optimizm» atty Qazaqstan halqyna Zholdauy [Tokayev K.K. address to the people of Kazakhstan “Fair Kazakhstan: law and order, economic growth, public optimism”]. 02.09.2024 zh. [Electronic resource]. URL: https://www.akorda.kz/kz/memleket-basshysy-kasym-zhomart-tokaevtyn-adiletti-kazakstan-zan-men-tartip-ekonomikalyk-osim-kogamdyk-optimizm-atty-kazakstan-halkyna-zholdauy-285659 (date of access 11.10.2024) [in Kazakh] 17. Liah V.I. Obshiy sportivno-dvigatelnyi test [General sports and movement test] // Fizicheskaia kultura v shkole. – 1992. – №2-3-4. – S. 47-54. [in Russian]
