Э. Хемингуэй. «Шал мен теңіз»: жанрлық ерекшеліктері мен проблематикасы
1 5
Кілт сөздер:
«Шал мен теңіз», әңгіме, жанрлық ерекшеліктер, проблематика, әдіс, зерттеу процесі, адам және табиғат.Аңдатпа
ХХ ғасырдағы Американың ұлы жазушысы Эрнест Хемингуэйдің шығармашылығы көптеген жылдар бойы әдебиеттанушылардың, сыншылар мен өмірбаян зерттеушілердің назарын аударды. Э. Хемингуэйдің «Шал мен теңіз» повесінің жанрлық ерекшеліктері мен кейбір мәселелерін зерттеу – қазіргі әдебиеттану ғылымының маңызды міндеттерінің бірі. Бұл мақалада автор бақылау, жалпылау, ұқсастық әдістерін, сондай-ақ салыстырмалы талдау әдісін қолдана отырып, осы шығарманың жанрлық ерекшеліктерін қарастырады. Эрнест Хемингуэйдің шығармашылық зертханасының негізгі проблематикасының бірі – жазушының «Шал мен теңіз» повесінің негізінде жатқан адамның табиғатпен байланысы. Мақалада шалдың гармониялық бейнесін талдауға баса назар аударылады; ол мойынсұнушылықты, ауыр тағдырына шыдамдылықты және еңбекқорлықты, ержүректілікті, мейірімділікті – нағыз ер адамның суретін біріктіреді. Зерттеу барысында мақала авторы «айсберг принципіне» сүйене отырып және өмірдің маңызды мәселелерін: адам мен табиғат, адам мен қоғам, адам мен ғаламды аша отырып, оқиғаның жанрлық ерекшеліктерін (әңгіме-аңыз, символдық элементтері бар әңгіме, экзистенциалды әңгіме) талдайды. Әдеби ұқсастық әдісі (стилі, сюжеті, мотиві мен бағыты) мақалада «Шал мен теңіз» повесінің сюжеті кинематографиялық тілі арқылы жүзеге асырылады; мақала авторы қазақ режиссері Ермек Тұрсыновтың «Шал мен теңіз» повесінің негізінде жасалған «Шал» фильмін қарастырады және талдайды. Фильмнің авторы бұл туындының сюжетін өзінің киношедеврінің рухани және философиялық негізі ретінде белгілейді. Өйткені жазушының шығармашылық философиясы өмірдің негізгі мағынасын ашудан тұрады: адамды өлтіруге болады, бірақ оны жеңуге болмайды – бұл негізінен Э. Хемингуэйдің өзіндік өмірлік ұстанымы.
Әдебиеттер тізімі
СПИСОК ИСПОЛЬЗОВАННОЙ ЛИТЕРАТУРЫ
Харьковец Д.Е. Особенности творчества Эрнеста Хемингуэя и характеристика его произведения «Там, где светло и чисто» // Актуальные исследования. – 2021. – №48 (75). Ч.ІІ. – С. 7–9.
Булычева М.Ф. Актуальность изучения творчества Эрнеста Хемингуэя на сегодняшний день // Academic Research in Educational Sciences. – 2022. – Vol. 3. – Р. 298–304.
Морозова О.А. Отечественная и зарубежная критика о повести Э. Хемингуэя «Старик и море». [Электронный ресурс]. URL: https://american-lit.niv.ru >articles (дата обращения 25.01.23)
Кашкин И.А. Содержание – форма – содержание // Вопросы литературы – 1964. – №1. – С. 194–206.
Кашкин И.А. Перечитывая Хемингуэя // Иностранная литература. – 1956. – №4. – С. 5–14.
Грибанов Б.Т. Человека победить нельзя // В кн.: Хемингуэй Э. Собр. сочинений в 4-х т. – Т.1. – М.: Изд. Художественная литература, 1981. – С. 5–14.
Чугунова Н.А. Пространственно-временные отношения в повестях Э. Хемингуэя «Старик и море» и Ч. Айтматова «Пегий пес, бегущий краем моря» // В кн.: Национальная специфика произведений литературы 19-20 веков. – Иваново: Ивановское книж.изд., 1984. – С. 28–29.
Финкельштейн И.А. В поисках поэтической истины // Вопросы литературы. –1965. – №4. – С. 146–168.
Никитин В.В. О повести «Старик и море» Э. Хемингуэя // Вестн. МГУ. – Сер. 9. Филология. – 1969. – №1. – С. 43–51.
Хемингуэй Э. Старик и море. [Электронный ресурс]. URL: https://hemingway-lib.ru>starik-i-more (дата обращения 25.01.2023)
Цвентарная А.Э. Образная система произведения Э. Хемингуэя «Старик и море» // Colloguium-journal-Philological Sciences. – 2020. – №215. – С. 173–175.
Принцип айсберга. [Электронный ресурс]. URL: https://ru.wikipedia.org.>wiki> (дата обращения 14.12.2024)
Лазуткина О.А. Синтез литературного портрета и «принципа айсберга» в произведениях Э. Хемингуэя // Международный научно-исследовательский журнал. – 2020. –№5(119). – Ч. 4. – С. 96–98.
Гайденко В.П. Природа в религиозном мировосприятии // Вопросы философии. – 1995. – №3. – С. 43–52.
Турсунов Е.К. Шедевр, который нельзя не увидеть: Интервью. [Электронный ресурс]. URL: https://forbes.kz/articles/shedevr_kotoryiy_nelzya_ne_uvidet (дата обращения 10.11.2024) 16. Нарожная В.Д., Мейирбек Н.К., Канаева Л.С. Невербальная коммуникация как показатель культурно-национальной специфики художественного текста // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2023. – №1(127). – С. 288–302.
Евтушенко Е.А. Талант есть чудо неслучайное. – М.: Советский писатель, 1980. – 435 с.
REFERENCES
Harkovec D.E. Osobennosti tvorchestva Ernesta Hemingueia i harakteristika ego proizvedenia «Tam, gde svetlo i chisto» [Features of Ernest Hemingway's work and characteristics of his work “Where it's light and clean”] // Aktualnye issledovania. – 2021. – №48 (75). Ch.ІІ. – S. 7–9. [in Russian]
Bulycheva M.F. Aktualnost izuchenia tvorchestva Ernesta Hemingueia na segodniashniy den [The relevance of studying Ernest Hemingway's work today] // Academic Research in Educational Sciences. – 2022. – Vol. 3. – R. 298–304. [in Russian]
Morozova O.A. Otechestvennaia i zarubezhnaia kritika o povesti E. Hemingueia «Starik i more» [Domestic and foreign criticism of E. Hemingway's novel “The Old Man and the Sea”]. [Electronic resource]. URL: https://american-lit.niv.ru >articles (date of access 25.01.23) [in Russian]
Kashkin I.A. Soderzhanie – forma – soderzhanie [Content – form – content] // Voprosy literatury – 1964. – №1. – S. 194–206. [in Russian]
Kashkin I.A. Perechityvaia Hemingueia [Rereading Hemingway] // Inostrannaia literatura. – 1956. – №4. – S. 5–14. [in Russian]
Gribanov B.T. Cheloveka pobedit nelzia // V kn.: Heminguei E. Sobr. sochineniy v 4-h t. – T.1. [A man cannot be defeated // In: Hemingway E. Collected Works in 4 volumes – Vol.1.]. – M.: Izd. Hudozhestvennaia literatura, 1981. – S. 5–14. [in Russian]
Chugunova N.A. Prostranstvenno-vremennye otnoshenia v povestiah E. Hemingueia «Starik i more» i Ch. Aitmatova «Pegi pes, begushi kraem moria» // V kn.: Nacionalnaia specifika proizvedeni literatury 19-20 vekov [Space-time relations in the novels of E. Hemingway “The Old Man and the Sea” and Ch. Aitmatova's “Piebald dog running by the edge of the sea” // In: National specificity of literary works of the 19th and 20th centuries]. – Ivanovo: Ivanovskoe knizh.izd., 1984. – S. 28–29. [in Russian]
Finkelshtein I.A. V poiskah poeticheskoi istiny [In search of poetic truth] // Voprosy literatury. –1965. – №4. – S. 146–168. [in Russian]
Nikitin V.V. O povesti «Starik i more» E. Hemingueia [About the story “The Old Man and the Sea” by E. Hemingway] // Vestn. MGU. – Ser. 9. Filologia. – 1969. – №1. – S. 43–51. [in Russian]
Heminguei E. Starik i more [The old Man and the sea]. [Electronic resource]. URL: https://hemingway-lib.ru>starik-i-more (date of access 25.01.2023) [in Russian]
Cventarnaia A.E. Obraznaia sistema proizvedenia E. Hemingueia «Starik i more» [The figurative system of E. Hemingway's “The Old Man and the Sea”] // Colloguium-journal-Philological Sciences. – 2020. – №215. – S. 173–175. [in Russian]
Princip aisberga [The Iceberg principle]. [Electronic resource]. URL: https://ru.wikipedia.org.>wiki> (date of access 14.12.2024) [in Russian]
Lazutkina O.A. Sintez literaturnogo portreta i «principa aisberga» v proizvedeniah E. Hemingueia [Synthesis of literary portrait and the “iceberg principle” in the works of E. Hemingway] // Mezhdunarodnyi nauchno-issledovatelski zhurnal. – 2020. –№5(119). – Ch. 4. – S. 96–98. [in Russian]
Gaidenko V.P. Priroda v religioznom mirovospriatii [Nature in the religious worldview] // Voprosy filosofii. – 1995. – №3. – S. 43–52. [in Russian]
Tursunov E.K. Shedevr, kotoryi nelzia ne uvidet: Interviu [A masterpiece that cannot be overlooked: An interview]. [Electronic resource]. URL: https://forbes.kz/articles/shedevr_kotoryiy_nelzya_ne_uvidet (date of access 10.11.2024) [in Russian]
Narozhnaia V.D., Meirbek N.K., Kanaeva L.S. Neverbalnaia kommunikacia kak pokazatel kulturno-nacionalnoi specifiki hudozhestvennogo teksta [Non-verbal communication as an indicator of cultural and national specificity of a literary text] // Iasaui universitetіnіn habarshysy. – 2023. – №1(127). – S. 288–302. [in Russian]
Evtushenko E.A. Talant est chudo nesluchainoe [Talent is not a random miracle]. – M.: Sovetski pisatel, 1980. – 435 s. [in Russian]
