М.Ж. КӨПЕЕВ ШЫҒАРМАШЫЛЫҒЫНДАҒЫ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ КӨЗҚАРАСТАРДЫҢ БЕРІЛУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ ЖӘНЕ ТАРИХИ САБАҚТАСТЫҒЫ
2 5
Кілт сөздер:
ойшыл, идея, педагогикалық көзқарас, тарихи сабақтастық, имандылық.Аңдатпа
Мақалада бүгінгі қоғам сұранысы ретінде Мәшһүр Жүсіп Көпеев секілді озық ойлы тұлғалардың Қазақстан жастарының рухани-адамгершілік, танымдық-ізгіліктік тұлғалық болмысын қалыптастырудағы маңызына тарихи-тәжірибелік, ғылыми-педагогикалық тұрғыдан зерттеулер жасап, талдап, заман талабына сай сұрыптап, өңдеп, түрлендіріп, жетілдіре отырып, кеңінен әрі жүйелі пайдалану қажеттігі баяндалады. М.Ж. Көпеев шығармашылығындағы педагогикалық идеяларды талдау арқылы әлемдегі жалпы адамзаттың дамуына үлес қосатын мүмкіндігіміз бен қазақи болмыстағы танымдық құндылықтарымызды айқындап, көрсетеді.
Мәшһүр Жүсіп Көпеевтің Шығыс халқының, оның ішінде, әсіресе, туған халқының тарихына, көне дәуірден қалыптасып, дамып келе жатқан мәдениетіне, рухани мұраларына аса қызығушылық көрсетіп, оған үлкен мән бергендігі, осының негізінде түйінделген педагогикалық тұжырымдарының берілу ерекшеліктері мен тарихи сабақтастық мәселесі зерделенеді.
Мәшһүр Жүсіп Көпеевтің педагогикалық пікірлерінің де қазақ халқының ағартушылары Ш. Уәлиханов, Ы. Алтынсарин, А. Құнанбаевтың ұстанған бағыттарымен ұласып жатқандығына тоқтала келіп, дүниетанымдық қалыптасуына ықпал жасаған түрлі жағдайларға тоқталып, тарихи кезең шындығы мен рухани дамуды ортақ талдайды. Оның мұраларындағы педагогикалық ой-пікірлерді өскелең ұрпақ бойында ұлттық тәрбие негіздерін қалыптастыруда, өскелең ұрпақты имандылыққа, білімділікке, қазақи болмыстағы сезімге баулуға негіз етудің аса маңыздылығын дәйектейді.
Мақаладағы ғылыми ой-пікірлерді тұжырымдап, негіздеуде талдау, жүйелеу мен герменевтикалық сипаттау әдістері қолданылды.
Әдебиеттер тізімі
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Ұлттық құрылтайдың «Адал адам – Адал еңбек – Адал табыс» атты үшінші отырысында сөйлеген сөзі. [Электронды ресурс]. URL: https://www.akorda.kz/kz/memleket-basshysy-kasym-zhomart-tokaevtyn-ulttyk-kuryltaydyn-adal-adam-adal-enbek-adal-tabys-atty-ushinshi-otyrysynda-soylegen-sozi-1525727 (қаралған күні 06.01.2025) 2. Көпеев М.Ж. 10 томдық шығармалар жинағы. Т. 1. – Павлодар: Kurulus Ertis BuIldings, 2023. – 274 б.
Қоңыратбаев Ә. М.Ж. Көпеев лирикасы // Қазақ әдебиеті. – 1959. – 19 июнь.
Мәшһүр-Жүсіп Қ. Дін және Мәшһүр-Жүсіп [Электронды ресурс]. URL: https://abai.kz/post/2855 (қаралған күні 06.01.2025)
Көпейұлы М.К. Кәф пен нон. [Электронды ресурс]. URL: https://bilim-all.kz/olen/6546-Kaf-pen-non (қаралған күні 06.01.2025) 6. Көпейұлы М.Ж. Жетпіс бап. – Павлодар: Kurulus Ertis BuIldings, 2021. – 312 б.
Мәшһүр Жүсіп шығармашылығы жайлы ой-пікірлер. [Электронды ресурс]. URL: https://adebiportal.kz/kz/news/view/mashur-zusip-sygarmasylygy-zaily-oi-pikirler__21447 (қаралған күні 08.12.2024) 8. ҚР ҰҒА Ғылыми кітапханасы, сирек кездесетін қолжазбалар қоры, 7 бума. Пәлсапалық негізі // «Мәшһүр Жүсіп оқулары» Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары. – Павлодар: С.Торайғыров атындағы ПМУ, 2001. – Б. 58–124. 9. Исаева Ж.И., Тасполатов Б.Т., Нишанбаева Ю.А. М.Ж. Көпейұлы шығармашылық мұрасындағы лингвомәдени бірліктердің ұлттық сипаты // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2023. – №1(127). – Б. 87–96. https://doi.org/10.47526/2023-1/2664-0686.07
Перден Ұ. Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы әдеби мұраларындағы ұлттық құндылық. [Электронды ресурс]. URL: // https://centre-tur.kz/kk/maqalalar/dasturli-din/mashhur-jusip-kopeiuly-adebi-muralaryndagy-ulttyq-qundylyq-925 (қаралған күні 20.12.2025)
REFERENCES
Memleket basshysy Qasym-Zhomart Toqaevtyn Ulttyq quryltaidyn «Adal adam – Adal enbek – Adal tabys» atty ushіnshі otyrysynda soilegen sozі [Speech of the head of State Kassym-Jomart Tokayev at the third meeting of the National kurultai]. [Electronic resource]. URL: https://www.akorda.kz/kz/memleket-basshysy-kasym-zhomart-tokaevtyn-ulttyk-kuryltaydyn-adal-adam-adal-enbek-adal-tabys-atty-ushinshi-otyrysynda-soylegen-sozi-1525727 (date of access 06.01.2025) [in Kazakh] 2. Kopeev M.Zh. 10 tomdyq shygarmalar zhinagy. T. 1 [Collection of works in 10 volumes. T. 1]. – Pavlodar: Kurulus Ertis BuIldings, 2023. – 274 b. [in Kazakh] 3. Qonyratbaev A. M.Zh. Kopeev lirikasy [Lyrics by M.Zh. Kopeev] // Qazaq adebietі. – 1959. – 19 iiun. [in Kazakh] 4. Mashһur-Zhusіp Q. Dіn zhane Mashһur-Zhusіp [Religion and Mashhur-Jusip]. [Electronic resource]. URL: https://abai.kz/post/2855 (date of access 06.01.2025) [in Kazakh] 5. Kopeiuly M.K. Kaf pen non [Kaf and non]. [Electronic resource]. URL: https://bilim-all.kz/olen/6546-Kaf-pen-non (date of access 06.01.2025) [in Kazakh] 6. Kopeiuly M.Zh. Zhetpіs bap [Article seventy]. – Pavlodar: Kurulus Ertis BuIldings, 2021. – 312 b. [in Kazakh] 7. Mashһur Zhusіp shygarmashylygy zhaily oi-pіkіrler [Thoughts about the work of mashhur Zhusup]. [Electronic resource]. URL: https://adebiportal.kz/kz/news/view/mashur-zusip-sygarmasylygy-zaily-oi-pikirler__21447 (date of access 08.12.2024) [in Kazakh] 8. QR UGA Gylymi kіtaphanasy, sirek kezdesetіn qolzhazbalar qory, 7 buma. Palsapalyq negіzі [Scientific Library of the NAS RK, fund of rare manuscripts, 7 packs. The basis of philosophy] // «Mashһur Zhusіp oqulary» Halyqaralyq gylymi-tazhіribelіk konferencianyn materialdary. – Pavlodar: S.Toraigyrov atyndagy PMU, 2001. – B. 58–124. [in Kazakh] 9. Isaeva Zh.I., Taspolatov B.T., Nishanbaeva Ju.A. M.Zh. Kopeiuly shygarmashylyq murasyndagy lingvomadeni bіrlіkterdіn ulttyq sipaty [National character of linguocultural units in the creative heritage of M. zh.Kopeevich] // Iasaui universitetіnіn habarshysy. – 2023. – №1(127). – B. 87–96. https://doi.org/10.47526/2023-1/2664-0686.07 [in Kazakh] 10. Perden U. Mashһur Zhusіp Kopeiuly adebi muralaryndagy ulttyq qundylyq [National value in the literary heritage of mashkhur Zhusip Kopeevich]. [Electronic resource]. URL: // https://centre-tur.kz/kk/maqalalar/dasturli-din/mashhur-jusip-kopeiuly-adebi-muralaryndagy-ulttyq-qundylyq-925 (date of access 20.12.2025) [in Kazakh]
