«Человек без имени» («Аты жоқ адам»): Николай Веревочкиннің повесіндегі геопоэтика және идентификация дағдарысы
3 7
Кілт сөздер:
геопоэтика, идентификациялық дағдарыс, кеңістік, әлеуметтік факторлар, экзистенциализм, интроспекция.Аңдатпа
Мақалада Н. Верёвочкиннің «Аты жоқ адам» повесі геопоэтика және идентификациялық дағдарыс контекстінде зерттеледі. Автор шығармашылығындағы негізгі тақырыптардың бірі ретінде «аты жоқ адам» феноменіне ерекше назар аударылады. Кеңістіктік-уақыттық континуум мен кейіпкердің өзіндік идентификациясының өзара байланысы қарастырылады. Қала, шөл және жерасты кеңістіктері тек баяндау орны ғана емес, сонымен қатар кейіпкердің ішкі әлемін қалыптастыратын маңызды факторлар ретінде қарастырылады.
Веревочкин кейіпкерлерінің есімдерінің болмауы немесе шарттылығы олардың әлеуметтік-мәдени ортадан оқшаулануын, өз «Менін» жоғалтуын бейнелейді. Мақалада кеңістіктің кейіпкер санасына ықпалы, оның ішкі әлемінің эволюциясы, жалғыздық пен жатсыну сезімінің пайда болуы сияқты аспектілер зерттеледі. Автор геопоэтикалық тәсілдерді қолдана отырып, посткеңестік кеңістіктегі идентификациялық дағдарысты қалай бейнелейтінін талдайды.
Зерттеу әдебиеттану әдістеріне, әсіресе кеңістік бейнелері мен кейіпкердің өзіндік идентификациясы арасындағы байланысты анықтауға мүмкіндік беретін геопоэтикалық тәсілге негізделген. Веревочкиннің кеңістікті бейнелеу әдістері кейіпкердің ішкі дағдарысын тереңдетіп, оны қоршаған әлемнен оқшаулауын айқындай түседі. Зерттеу нәтижесінде «аты жоқ адам» мотиві XXI ғасыр басындағы қазақ прозасындағы идентификациялық дағдарыстың көрінісі ретінде қарастырылады, бұл повесті қазіргі әдеби дәстүр контексінде өзекті етеді.
Әдебиеттер тізімі
СПИСОК ИСПОЛЬЗОВАННОЙ ЛИТЕРАТУРЫ
Александрова-Осокина О.Н. Вопросы геопоэтики в современном литературоведении // Верхневолжский филологический вестник. – 2020. – №4. – С. 164–171.
Замятин Д.Н. Культура и пространство: Моделирование географических образов. – М.: Знак, 2006. – 488 с.
Ширина В.И. Геопоэтические аспекты художественного текста // Лингвистика. Семиотика. Метапоэтика: сб. науч. тр. / отв. ред. В.П. Ходус. – Ставрополь: Изд-во СКФУ, 2014. – С. 165–169.
Кораблёв А.А. Геопоэтика как философия пространства // Вестник Тверского государственного университета. Серия: Философия. – 2015. – №4. – С. 159–168.
Черняк М.А. Трансформация петербургского текста в прозе XXI века // Вестник Санкт-Петербургского университета. Серия 9. Филология. Востоковедение. Журналистика. – 2014. – №4. – С. 146–153.
Collot M. Pour une géographie littéraire. – Paris: Corti, 2014. – 224 p.
Westphal B. Geocriticism: Real and Fictional Spaces. – New York: Palgrave Macmillan, 2011. – 240 p.
Абаева Г.С. Концепция человека в современной казахской прозе // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2018. – №2. – С. 55–62.
Турсунов Е.Д. Проблема идентичности в тюркоязычной литературе // Тюркология. – 2020. – №1. – С. 112–125.
Бахтин М.М. Формы времени и хронотопа в романе // В кн.: Бахтин М.М. Вопросы литературы и эстетики. – М.: Художественная литература, 1975. – С. 234–407.
Бахтикиреева У.М. Творчество как инобытие: Особенности художественной картины мира в прозе Казахстана рубежа XX–XXI веков. – М.: Издательство ИКАР, 2009. – 292 с.
Каскабасов С.А. Казахская несказочная проза. – Алматы: Наука, 1990. – 264 с.
Лейдерман Н.Л., Липовецкий М.Н. Современная русская литература: 1950–1990-е годы: Учеб. пособие: В 2 т. – М.: Академия, 2013. – 416 с.
Верёвочкин Н. Человек без имени и другие истории о счастливых неудачниках: повести. – Алматы: Алаш, 2015. – 480 с.
REFERENCES
Aleksandrova-Osokina O.N. Voprosy geopolitiki v sovremennom literaturovedenii [Questions of geopoetics in modern literary criticism] // Verhnevolzhskiy filologicheskiy vestnik. – 2020. – №4. – P. 164–171. [In Russian] 2. Zamyatin D.N. Kultura i prostranstvo: Modelirovanie geograficheskih obrazov [Culture and Space: Modeling Geographical Images]. – M.: Znak Publ., 2006.2 488 p. [In Russian]
Shirina V. I. Geopoeticheskie aspekty hudozhestvennogo teksta [Geopoetical aspects of a literary text] // Lingvistika. Semiotika. Metapoetika: sb. nauch. tr. // otv. red. V.P. Hodus. Stavropol, NKFU, 2014. – S. 165–169. [In Russian]
Korablev A.A. Geopoetika kak filosofia prostranstva [Geopoetics as a philosophy of space] // Vestnik Tverskogo gosudarstvennogo universiteta. Seria: Filosofia. – 2015. – №4. – S. 159–168. [In Russian]
Cherniak M.A. Transformacia peterburgskogo teksta v proze XXI veka [Transformation of the St. Petersburg text in the prose of the XXI century] // Vestnik Sankt-Peterburgskogo universiteta. Seria 9. Filologia. Vostokovedenie. Zhurnalistika. – 2014. – №4. – S. 146–153. [In Russian]
Collot M. Pour une géographie littéraire. – Paris: Corti, 2014. – 224 p.
Westphal B. Geocriticism: Real and Fictional Spaces. – New York: Palgrave Macmillan, 2011. – 240 p.
Abaeva G.S. Koncepcia cheloveka v sovremennoi kazahskoi proze [The concept of man in modern Kazakh prose] // Iasaui universitetinin habarshysy. – 2018. – №2. – S. 55–62. [In Kazakh]
Tursunov E.D. Problema identichnosti v tiurkoiazychnoi literature [The problem of identity in Turkic literature] // Tiurkologia. – 2020. – №1. – S. 112–125. [In Russian]
Bahtin M.M. Formy vremeni i hronotopa v romane // V kn.: Bahtin M.M. Voprosy literatury i estetiki [Forms of time and chronotope in the novel // In: Bakhtin M.M. Questions of literature and aesthetics]. – M.: Hudozhestvennaia literatura, 1975. – S. 234–407. [In Russian]
Bahtikireeva U.M. Tvorchestvo kak inobytie: Osobennosti hudozhestvennoi kartiny mira v proze Kazahstana rubezha XX–XXI vekov [Creativity as a different being: Features of the artistic picture of the world in the prose of Kazakhstan at the turn of the XX-XXI centuries]. – M.: IKAR, 2009. – 292 s. [In Russian]
Kaskabasov S.A. Kazahskaia neskazochnaia proza [Kazakh non-fairy tale prose]. – Almaty: Nauka, 1990. – 264 s. [In Russian]
Leiderman N.L., Lipoveckiy M.N. Sovremennaia russkaia literatura: 1950–1990-e gody: Ucheb. posobie: V 2 t. [Modern Russian Literature: 1950–1990s: Textbook: In 2 vols.]. – M.: Akademia, 2013. – 416 s. [In Russian]
Verevochkin N. Chelovek bez imeni i drugie istorii o schastlivyh neudachnikah: povesti [The Man Without a Name and Other Stories About Happy Losers: Novellas]. – Almaty: Alash, 2015. – 480 s. [In Russian]
