АЛТЫН ОРДА ДӘУІРІНДЕГІ ЖӘДІГЕРЛЕРДІҢ БІРІ ‒ «ХҰСРАУ-ШЫРЫН» ҚИССА-ДАСТАНЫНЫҢ ОҚЫТЫЛУЫ
3 5
Кілт сөздер:
әдебиет теориясы, әдіс-тәсілдер, нәзирагөйлік, мұғалім шеберлігі, әдістеме, кейіпкер.Аңдатпа
Ғылыми мақалада Алтын Орда дәуіріндегі әдеби мұралардың қазіргі әдеби кеңістікке жету арналары мен олардың көркемдік ерекшеліктері жан-жақты зерделенеді. Бұл дәуірдегі көркем шығармалардың поэтикалық тілі, мазмұндық құрылымы, жанрлық сипаты, стильдік ерекшеліктері мен тарихи-мәдени мәні терең талданады. Әсіресе, қисса-дастандардың идеялық-тақырыптық мазмұны мен сол кезеңдегі әдеби ой-танымға қосқан үлесі ғылыми тұрғыда сараланады. Бұл тұрғыда Алтын Орда дәуірінде өмірге келген көркем мұралардың қазіргі әдебиеттегі жалғастығы мен тәрбиелік мәні ерекше назарға алынады.
Зерттеу нысаны ретінде алынған «Хұсрау-Шырын» қисса-дастаны – шығыстық классикалық әдеби дәстүрдің көрнекті үлгісі ретінде талданып, оның құрылымдық, мазмұндық және поэтикалық ерекшеліктері ашылады. Дастанның көркемдік құндылығы мен философиялық тереңдігі студенттердің дүниетанымын кеңейтіп, олардың рухани-адамгершілік қасиеттерін қалыптастыруда маңызы зор екендігі дәлелденеді. Сонымен қатар бұл шығарма студенттердің көркем мәтінді қабылдау, талдау және бағалау дағдыларын жетілдіруге ықпал ететін тиімді құрал ретінде қарастырылады.
Мақалада Қ. Бітібаеваның «Әдебиет пәнін оқытудың тиімді жолдары» мен Б. Жұмақаеваның «Қазақ әдебиетін оқыту әдістемесі» атты еңбектері теориялық және практикалық негіз ретінде алынып, көркем мәтінді меңгертуге бағытталған ауызша, жазбаша, көрнекі әдіс-тәсілдер жүйеленіп ұсынылады. Оқытушылар үшін әдістемелік көмек ретінде аналитикалық тапсырмалар, проблемалық сұрақтар, шығармашылық бағыттағы жұмыстар үлгілері де енгізілген. Сонымен қатар мақалада филолог мамандардың кәсіби даярлығын жетілдіруге бағытталған нақты әдістемелік ұсыныстар мен ғылыми-педагогикалық қағидалар берілген. Бұл материал «Ежелгі дәуірдегі қазақ әдебиеті» пәнін жүргізетін оқытушылар мен болашақ әдебиеттанушылар үшін маңызды әдістемелік құрал бола алады.
Әдебиеттер тізімі
Жанұзақов Қ.Т., Үсеева Б. Алтын Орда дәуірі әдебиетіндегі қисса-дастандар және «Хұсрау Шырын» дастаны // ҚазҰУ хабаршысы, Филология сериясы. ‒ 2015. ‒ №6(158). – Б. 58–64.
Қыраубаева А. Ежелгі дәуір әдебиеті. ‒ Астана: Елорда, 2001. ‒ 223 б.
Akhmetova E., Dautov G.F., Hajrullina A.S. The Concepts of Statehood and the Ideal Ruler in the Golden Horde Literature: The Husraw and Shirin of Qutb // Journal of Islamic thought and civilization. – 2022. ‒ №2. https://doi.org/10.32350/jitc.122.01
Бітібaева Қ. Әдeбиeтті oқытy әдістeмeсі. – Алматы: Рaуaн, 1997. ‒ 283 б.
Көшiмбaeв A. Қaзaқ әдeбиeтін oқытy мeтодикaсы. – Aлматы: Мeктeп, 1969. ‒ 124 б.
Рүстемова Ж.А. Қaзaқ әдeбиeтін оқыту әдістeмeсі. – Қарағанды: Ақнұр, 2019. ‒ 164 б.
Жұмaқaeва Б. Қaзaқ әдeбиeтін оқыту әдістeмeсі. – Алматы: «Қыздaр yниверситeті» бaспaсы, 2015. ‒ 242 б.
Қыстaубaевa А. Шығыстық қиссa-дaстaндaр. – Алматы: Өнeр, 2010. ‒ 344 б.
Қoңырaтбaeв Ә. Әдeбиeтті оқыту мeтодикасы. ‒ Алматы: Мeктeп, 1985. ‒ 256 б.
Aқшолaқов Т. Көркeм шығaрмaғa тaлдaу жaсaу. ‒ Алматы: Мeктeп, 1993. ‒ 209 б.
Бaйтұрсынұлы A. Тіл тaғлымы. – Алматы: Анa тiлi, 1992. ‒ 151 б.
Kalamees-Ruubel K., Läänemets U. Teaching Literature In and Outside of the Classroom. Procedia // Social and Behavioral Sciences. – 2012. – Vol. 45. – P. 216–226.
Lindell I. Embracing the Risk of Teaching Literature // Educational Theory. Issue 1: Symposium: Education and Risk. – 2020. – Vol. 70. – P. 43–55.
Бітібаева Қ. Әдебиетті оқытудың инновациялық әдістемесі, технологиясы. – Алматы: Қазақ yниверситeті, 2019. ‒ 288 б.
REFERENCES
Zhanuzaqov Q.T., Useeva B. Altyn Orda dauіrі adebietіndegі qissa-dastandar zhane «Husrau Shyryn» dastany [Tales and sagas in the literature of the Golden Horde era and the epic “Khusrau-Shyryn”] // QazUU habarshysy, Filologia seriasy. ‒ 2015. ‒ №6(158). – B. 58–64. [In Kazakh]
Qyraubaeva A. Ezhelgі dauіr adebietі [Literature of antiquity]. ‒ Astana: Elorda, 2001. ‒ 223 b. [In Kazakh]
Akhmetova E., Dautov G.F., Hajrullina A.S. The Concepts of Statehood and the Ideal Ruler in the Golden Horde Literature: The Husraw and Shirin of Qutb // Journal of Islamic thought and civilization. – 2022. ‒ №2. https://doi.org/10.32350/jitc.122.01
Bіtіbaeva Q. Adebiettі oqyty adіstemesі [Methods of teaching literature]. – Almaty: Rauan, 1997. ‒ 283 b. [In Kazakh]
Koshimbaev A. Qazaq adebietіn oqyty metodikasy [Methods of teaching Kazakh literature]. – Almaty: Mektep, 1969. ‒ 124 b. [In Kazakh]
Rustemova Zh.A. Qazaq adebietіn oqytu adіstemesі [Methods of teaching Kazakh literature]. – Qaragandy: Aqnur, 2019. ‒ 164 b. [In Kazakh]
Zhumaqaeva B. Qazaq adebietіn oqytu adіstemesі [Methods of teaching Kazakh literature]. – Almaty: «Qyzdar universitetі» baspasy, 2015. ‒ 242 b. [In Kazakh]
Qystaubaeva A. Shygystyq qissa-dastandar [Oriental stories-epics]. – Almaty: Oner, 2010. ‒ 344 b. [In Kazakh]
Qonyratbaev A. Adebiettі oqytu metodikasy [Methods of teaching literature]. ‒ Almaty: Mektep, 1985. ‒ 256 b. [In Kazakh]
Aqsholaqov T. Korkem shygarmaga taldau zhasau [Analysis of a work of art]. ‒ Almaty: Mektep, 1993. ‒ 209 b. [In Kazakh]
Baitursynuly A. Tіl taglymy [Language education]. – Almaty: Ana tili, 1992. ‒ 151 b. [In Kazakh]
Kalamees-Ruubel K., Läänemets U. Teaching Literature In and Outside of the Classroom. Procedia // Social and Behavioral Sciences. – 2012. – Vol. 45. – P. 216–226.
Lindell I. Embracing the Risk of Teaching Literature // Educational Theory. Issue 1: Symposium: Education and Risk. – 2020. – Vol. 70. – P. 43–55.
Bіtіbaeva Q. Adebiettі oqytudyn innovacialyq adіstemesі, tehnologiasy [Innovative methodology, technology of teaching literature]. – Almaty: Qazaq universitetі, 2019. ‒ 288 b. [In Kazakh]
