Болашақ педагогтың негізгі құзыреттері жайында
8 5
Кілт сөздер:
мұғалім, негізгі құзыреттілік, мұғалімнің құзыреттіліктері, негізгі кәсіби құзыреттіліктер, педагогикалық білім беру, кәсіби құзыреттіліктер.Аңдатпа
Мақалада мұғалімдердің кәсіби құзыреттіліктерін теориялық тұрғыда зерделеу мәселесі қарастырылады. Зерттеу барысында Қазақстан Республикасының нормативтік құжаттары мен ғылыми әдебиеттеріне, сондай-ақ халықаралық тәжірибеге талдау жасалды. Зерттеудің мақсаты – білім беру жүйесін басқару үлгілері әртүрлі елдерде (орталықтандырылған – Қазақстан, Ресей, Қытай; орталықсыздандырылған – Германия; аралас – Швеция) болашақ мұғалімдерге қойылатын талаптарды салыстыру. Он концептуалдық модельге жүргізілген талдау нәтижесінде жеті негізгі құзыреттілік айқындалды: пәндік білім, педагогикалық мазмұндық білім, бағалау құзыреттіліктері, рефлексия және өзін-өзі дамыту, цифрлық/технологиялық құзыреттіліктер, коммуникациялық дағдылар және сыныпты басқару. Сонымен қатар болашақ мұғалімдерді даярлау құрылымына енгізу орынды болып саналатын перспективалы құзыреттіліктер анықталды: медиасауаттылық, зерттеу құзыреттілігі, жобалық және когнитивті белсенді оқыту тәсілдері, АКТ құзыреттіліктері. Зерттеу ұлттық білім беру дәстүрлері мен цифрлық дәуірдің қазіргі заманғы сын-қатерлеріне байланысты мұғалімдердің құзыреттіліктерін қалыптастыру тәсілдеріндегі жалпы үрдістер мен ерекше белгілерді анықтады. Сонымен қатар дамыған елдердің педагогикалық білім берудегі озық тәжірибелерінің ортақ принциптері мен отандық ерекшеліктерінің өзара ықпалы көрсетілді. Зерттеу нәтижелері мұғалімдердің кәсіби даму бағдарламаларын жетілдіруге және жоғары әрі кәсіптік білім беру ұйымдарындағы педагогикалық пәндердің мазмұнын жаңартуға пайдаланылуы мүмкін.
Әдебиеттер тізімі
REFERENCES
Профессиональный стандарт «Педагог». Professionalnyi standart «Pedagog» [1. Professional standard “Teacher”]. [Electronic resource]. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/V2200031149 (date of access 19.06.2025) [in Russian] 2. Derijan I., Mynbayeva A. Образ современного учителя и развитие педагогического мастерства // Вестник КазНУ. Серия «Педагогические науки». – 2017. – №2 (51). – С. 27–34. [in Russian]
Tergenbayeva Zh.T. Pedagogical bases of formation of professional competence of future teachers // Bulletin of the Karaganda University. Pedagogy Series. – 2021. – №4 (104). – P. 60–67. https://doi.org/10.31489/2021ped4/60-67
Министерство образования Китайской Народной Республики. Уведомление о введении в действие профессиональных стандартов педагогов от 13.09.2012. [Ministry of Education of the People's Republic of China. Notification on the introduction of professional standards for teachers dated 09/13/2012]. [Electronic resource]. URL: http://www.moe.gov.cn/srcsite/A10/s6991/201209/t20120913_145603.html (date of access 19.06.2025) [in Chinese]
Du P. Study on the contents of the criterion of primary and secondary school teachers’ basic teaching ability // Curriculum, Teaching Material and Method. – 2011. – Vol. 31, №8. – P. 95–100.
Yang X., Kaiser G., König J., Blömeke S. Measuring Chinese teacher professional competence: Adapting and validating a German framework in China // Journal of Curriculum Studies. – 2018. – Vol. 50. – P. 638–653. https://doi.org/10.1080/00220272.2018.1502810
Министерство науки и высшего образования РФ. Федеральный государственный образовательный стандарт высшего образования. Бакалавриат. Направление подготовки «Педагогическое образование»: Мин.обр.науки России, 2018. Ministerstvo nauki i vysshego obrazovania RF. Federalnyi gosudarstvennyi obrazovatelnyi standart vysshego obrazovania. Bakalavriat. Napravlenie podgotovki «Pedagogicheskoe obrazovanie»: Min.obr.nauki Rossii, 2018. [Ministry of Science and Higher Education of the Russian Federation. Federal State Educational Standard of Higher Education. Bachelor course. Training area "Pedagogical education": Ministry of Education and Science of Russia, 2018.]. [Electronic resource]. URL: https://fgos.ru/fgos/fgos-44-03-01-pedagogicheskoe-obrazovanie-121 (date of access 19.06.2025) [in Russian]
Ахметшина Г.Х. Профессиональная компетентность современного педагога // В кн.: Непрерывное образование в Высшей школе педагогики: Коллективная монография / Под общ. ред. Г.Н. Скударёвой. – Орехово-Зуево: Государственный гуманитарно-технологический университет, 2020. – С. 112–118. Professionalnaia kompetentnost sovremennogo pedagoga // V kn.: Nepreryvnoe obrazovanie v Vysshei shkole pedagogiki: Kollektivnaia monografia [Professional competence of a modern teacher // In: Continuing education at the Higher School of Pedagogy: A collective monograph] / Pod obshei redakciei G.N. Skudariovoi. – Orehovo-Zuevo: Gosudarstvennyi gumanitarno-tehnologicheskiy universitet, 2020. – S. 112–118. [in Russian]
Конобеева Т.А. Что такое педагогические компетенции и как их формировать // Новый педагогический класс – новый формат взаимодействия вуза и школы: сборник научно-методических статей. – М.: Московский городской педагогический университет, 2021. – С. 6–11. Konobeeva T.A. Chto takoe pedagogicheskie kompetencii i kak ih formirovat [What are pedagogical competencies and how to form them?] // Novyi pedagogicheskiy klass – novyi format vzaimodeistvia vuza i shkoly: sbornik nauchno-metodicheskih statei. – M.: Moskovskiy gorodskoi pedagogicheskiy universitet, 2021. – S. 6-11. [in Russian]
Ständige Konferenz der Kultusminister der Länder in der Bundesrepublik Deutschland. Standards für die Lehrerbildung: Bildungswissenschaften: Beschluss der Kultusministerkonferenz vom 16.12.2004 [Permanent Conference of the Ministers of Education and Cultural Affairs of the Länder in the Federal Republic of Germany. Standards for teacher Education: Educational Sciences: Resolution of the Conference of Ministers of Education and Cultural Affairs of 16.12.2004]. – Berlin; Bonn: KMK, 2004. [Electronic resource]. URL: https://www.kmk.org/dokumentation-statistik/informationen-zum-deutschen-bildungssystem.html (date of access 19.06.2025) [in German]
Jentsch A., König J. Teacher competence and professional development // International Handbook of Comparative Large-Scale Studies in Education. – 2022. – P. 1167–1183. https://doi.org/10.1007/978-3-030-88178-8_38.
Blömeke S., Jentsch A., Ross N., Kaiser G., König, J. Opening up the black box: Teacher competence, instructional quality, and students’ learning progress // Learning and Instruction. – 2022. – Vol. 79. https://doi.org/10.1016/j.learninstruc.2022.101600
Skolverket. Шведское национальное агентство по образованию. [Skolverket. Swedish National Agency for Education]. [Electronic resource]. https://www.skolverket.se/ (date of access 19.06.2025) 14. Antera S. Correction to: Professional competence of vocational teachers: A conceptual review // Vocations and Learning. – 2022. – Vol. 15. – P. 177–181. https://doi.org/10.1007/s12186-021-09281-5 15. Gougoulakis P. Teachers’ professional core competencies. Pedagogy and educational science in Swedish teacher education // Academia. – 2020. – №22. – P. 72–101. https://doi.org/10.26220/aca.3525
