КӨРКЕМ АУДАРМАДАҒЫ ЛИНГВОМӘДЕНИ ФАКТОРЛАР
1 6
Кілт сөздер:
салыстырмалы талдау, қытай тілі, көркем аударма, көркем мәтін, лингвомәдени фактор, лингвомәдениеттану, коннотация.Аңдатпа
Зерттеу мақаласында қазақ тілінен қытай тіліне көркем мәтіндерді аудару ерекшеліктері лингвомәдениеттану ғылымы тұрғысынан қарастырылып, бұл тұрғыда кездесетін түрлі мәселелер аударма теориясында жиі айтылып, практика жүзінде кеңінен қолданылып жүрген аударма стратегияларын қолдану арқылы шешу жолдары ұсынылады.
Мақалада, сонымен бірге, «лингвомәдениет» ұғымының өзіндік анықтамасы баяндалып, ұлттық құндылықтар мен ұлттық-мәдени лексика негізінде қазақ және қытай лингвомәдениеттеріне салыстырмалы талдау жасалды. Сондай-ақ, зерттеу барысында қазақ, қытай лингвомәдениеттеріндегі типологиялық айырмашылықтардан туындаған, аталмыш тілдердегі фонетика, лексика және грамматика салаларындағы ортақ және алшақ жақтар талданып, екі ел арасындағы мәдениетаралық байланысты оңтайландыру үшін тіл мен мәдениетті қатар зерттеу қажет деген тұжырым жасалды.
Зерттеу мақаласында көркем аударманың қазақ тілінен қытай тіліне аударудағы дәлме-дәлдігін қамтамасыз ететін тілдік және мәдени факторлардың маңыздылығы мен аударма сапасына әсері көрсетіліп, олардың ұлттық-мәдени ерекшеліктерді айқындайтын функционалдық өлшемдері де қарастырылады. Мақалада, сонымен бірге, мәдени коннотацияларды беру, лексика-семантикалық ерекшеліктерді бейімдеу және мәтіннің көркемдік құндылығын сақтау мәселелеріне де ерекше назар аударылып, мәдениетаралық коммуникацияда сәтті аударманың кепілі болып табылатын лингвомәдени факторлардың маңыздылығы нақты мысалдар арқылы түсіндірілді.
Әдебиеттер тізімі
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Швейцер A.Д. Перевод и лингвистика. – М.: Наука, 1988. – 415 с.
Комиссаров В.Н. Теория перевода (лингвистические аспекты). – М.: Высшая школа, 1990. – 253 с.
Гарбовский Н.К. Теория перевода. – М.: Издательство Московского университета, 2007. – 514 с.
陈桂琴, 《语言、文化与翻译》, 《黑龙江社会科学》 2009 年第 2 期, 第 125— 127 页 (Чэнь Гуйцинь. Язык, культура и перевод // Социальные науки Хэйлунцзян». – 2009. – Выпуск 2. – C. 125–127. https://wenku.baidu.com/view/ba09761080c4bb4cf7ec4a fe04a1b0717fd5b3 9a.html? wkts_=1694792885233
Воробьев В.В. Лингвокультурология. Теория и методы. – М.: Российский университет дружбы народов, 1997. – 331 с.
Маслова В.А. Лингвокультурология: Учеб. пособие для студ. высш. учеб. заведений. – М.: Академия, 2001. – 208 c.
Дәулет Ф.Н. Актуализация концепта «лицо» в китайской языковой картине мира // Восток. Афро-азиатские общества: история и современность. – 2019. – № 4. – С. 156–176.
Леви-Стросс К. Структурная антропология. – М.: Главная редакция восточной литературы, 1985. – 265 с.
Бромлей Ю.В. Этнос и этнография. – М.: Высшая школа, 1975. – 48 с. 10. Кибрик А.Е. Избранные труды по языкознанию. – М.: Издательская группа «Прогресс», «Универс», 1993. – 185 с.
Уорф Б.Л. Лингвистика и логика // В кн.: Новое в лингвистике. – М.: Наука, 1961. – С. 183–198.
Тер-Минасова С.Г. Язык и межкультурная коммуникация. – М.: Слово, 2000. – 262 с.
Аккалиева А.Ф., Амалбекова М.Б. Роль языка-посредника в художественном переводе // Полилингвиальность и транскультурные практики. – 2022. – №19-3. – С. 533–539.
Федоров М.А. Термин «лингвокультура» в аспекте теории культуры // Вестник Бурятского государственного университета. – 2014. – № 6–2. – С. 83–86.
Даулет Ф.Н. Лингвомәдениеттану: қытай және қазақ тілдерінің салғастырмалы фразеологиясы. – А.: Қазақ университеті, 2000. – 180 б.
Новиков Л.А. Художественный текст и его анализ. – М.: Наука, 2003. – 304 c.
Абай Құнанбаев. Қара сөз. – Алматы: Атамұра, 2020. – 200 б. 18. 艾克拜尔·米吉提。阿拜箴言录Muzhit A. Abay's Book of words. – Pekin: Publishing House of Minority Nationalities, 1995. – 267 p. 19. Әуезов М.О. Абай жолы: роман-эпопея. 1 кітап. – Алматы: Жеті Жарғы, 1997. – 417 б.
哈拜，高顺芳。阿拜之路。上卷。1999年。民族出版社. 425页 (Хабай, Гаушуньфан, Путь Абая. Том 1. – Национальное издательство, 1999. – 425 p.)
Жанұзақов Т. Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі. – Алматы: Дайк-Пресс, 2008. – 968 б.
REFERENCES
Shveicer A.D. Perevod i lingvistika [Translation and linguistics]. – M.: Nauka, 1988, – 415 s. [in Russian]
Komissarov V.N. Teoria perevoda (lingvisticheskie aspekty) [Theory of translation (linguistic aspects)]. – M., Vysshaia shkola, 1990. – 256 s. [in Russian]
Garbovski N.K. Teoria perevoda [Theory of translation]. – M.: Izdatelstvo Moskovskogo universiteta, 2007. – 514 s. [in Russian]
Chen Guiqin. Language, Culture and Translation // Heilongjiang Social Sciences. – 2009. – Issue 2. – P. 125–127. https://wenku.baidu.com/view/ba09761080c4bb4cf7ec4a fe04a1b0717fd5b3 9a.html? wkts_=1694792885233 [in Chinese]
Vorobiev V.V. Lingvokulturologia. Teoria i metody [Linguoculturology. Theory and methods]. – M.: Rossiski universitet druzhby narodov, 1997. – 331 s. [in Russian]
Maslova V.A. Lingvoculturologia: Uchebnoe posobie dlia studentov vysshih uchebnyh zavedeniah [Linguoculturology: A textbook for students of higher educational institutions] – M.: Academia, 2001. – 208 s. [in Russian]
Daulet F.N. Aktualizacia koncepta “liсo” v kitaiskoi iazykovoi kartine mira [Actualization of the concept “face” in the chinese linguistic worldview] // Vostok. Afro-aziatskie obshestva: istoria i sovremennost – 2019. – № 4. – S. 156–176 [in Russian]
Levi-Stross К. Strukturnaia antropologiya [Structural anthropology]. – М., Glavnaia redakcia vostochnoi literatury, 1985. – 265 s. [in Russian]
Bromlei Iu.V. Etnos i etnografia [Ethnos and Ethnography]. – М.: Vysshaia shkola, 1975. – 284 s. [in Russian] 10. Kibrik А.Е. Izbrannye trudy po iazykoznaniu. – М.: Izdatelskaia gruppa «Progress», «Univers», 1993. – 656 s. [in Russian]
Uorf B.L. Lingvistika i logika // V kn.: Novoe v lingvistike [Linguistics and Logic // In: New in Linguistics]. – М.: Nauka, 1961. – S. 183 –198 [in Russian].
Ter-Minasova S.G. Iazyk I mezhkulturnaia kommunikacia [Language and intercultural communication]. – М: Slovo, 2000. 262 s. [in Russian]
Akkalieva A.F., Amalbekova M.B. Rol iazyka-posrednika v hudozhestvennom perevode // Polilingvialnost i transkulturnye praktiki. – 2022. – №19-3. – S. 533–539. [in Russian]
Fiedorov M.A. Termin “lingvokultura” v aspekte teorii kultury [The term “linguoculture” in the aspect of the theory of culture] // Vestnik Buriatskogo gosudarstvennogo universiteta. – 2014, – № 6–2. – S. 83–86. [in Russian]
Daulet F.N. Lingvomadeniettanu: qytai zhane qazaq tilderinin salgastyrmaly frazeologiasy [Linguoculturology: Comparative Phraseology of Chinese and Kazakh Languages]. – Almaty: Qazaq universiteti, 2000. – 180 b. [in Kazakh]
Novikov L.A. Hudojestvennyi tekst i ego analiz [Literary text and its analysis]. – М.: Nauka, 2003. – 304 s. [in Russian] 17. Abai Kunanbayev. Qara soz [The book of words]. – Almaty: Atamura, 2020. – 200 b. [in Kazakh]
Muzhit A. Abay's Book of words. – Pekin: Publishing House of Minority Nationalities, 1995. – 267 p. [in Chinese] 19. Аuezov M. Abai joly: roman-epopeia. I kitap. [Abay's way: novel. Book 1]. –Almaty: Jeti Zhargy, 1997. – 417 b. [in Kazakh]
Habai, Gaoshunfan. Abay's way. Part 1. – Nacionalnoe izdatelstvo, 1999. – 425 p. [in Chinese]
Zhanuzaqov Т. Qazaq tilinin tusindirme sozdigi. [Explanatory dictionary of the Kazakh language]. — Almaty: Daik-Press, 2008. – 968 s. [in Kazakh]
