БОЛАШАҚ ПЕДАГОГТЕРДІҢ ЦИФРЛЫҚ САУАТТЫЛЫҒЫН ДАМЫТУ: ЖҮРГІЗІЛГЕН ЭМПИРИКАЛЫҚ ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІ
11 41
Кілт сөздер:
цифрлық сауаттылық, цифрлық алшақтық, компьютерлік сауаттылық, киберқауіпсіздік, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар, жасанды интеллект, болашақ педагогтер.Аңдатпа
Бүгінгі цифрлық қоғам жағдайында цифрлық сауаттылық білім беру жүйесінің маңызды компонентіне айналып отыр. Бұл зерттеу жұмысының өзектілігі – болашақ педагогтердің цифрлық ортада тиімді жұмыс істеуге дайындық деңгейін арттыру қажеттілігінен туындайды. Зерттеудің негізгі мақсаты – цифрлық сауаттылық ұғымының теориялық негіздерін айқындау және педагогикалық мамандық бойынша білім алатын білім алушылардың бұл саладағы даярлығын эмпирикалық тұрғыда бағалау. Зерттеу міндеттеріне цифрлық сауаттылықтың құрылымдық элементтерін талдау, білім алушылардың дайындық деңгейін бағалау және білім беру бағдарламаларын жетілдіруге ұсыныстар әзірлеу кіреді. Теориялық талдау барысында цифрлық сауаттылық тек технологияларды меңгеру емес, сонымен қатар ақпаратты сыни талдау, киберқауіпсіздік ережелерін сақтау және жасанды интеллектті этикалық қолдану дағдыларын да қамтитыны анықталды. Эмпирикалық кезеңде І. Жансүгіров атындағы Жетісу университетінің педагогикалық бағыттағы 1-курс білім алушылары арасында сауалнама жүргізіліп, олардың цифрлық дағдылары сарапталды. Нәтижесінде, білім алушылардың базалық деңгейі жеткілікті болғанымен, кейбір аспектілерде – ақпараттың шынайылығын тексеру, киберқауіпсіздік, бұлттық технологиялармен жұмыс – қосымша қолдау қажет екені белгілі болды. Зерттеу нәтижелері білім беру бағдарламаларына цифрлық компоненттерді жүйелі енгізудің маңыздылығын айқындап, болашақ педагогтерді цифрлық ортада тиімді жұмыс істеуге бейімдеуге ықпал етеді.
Әдебиеттер тізімі
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Transforming our World: The 2030 Agenda for Sustainable Development. – United Nations, 2015. [Электронды ресурс]. URL: https://sdgs.un.org/publications/transforming-our-world-2030-agenda-sustainable-development-17981 (қаралған күні 20.01.2025)
Солдатова Г.У., Зотова Е.Ю., Лебешева М.А., Шляпников В.Н. Интернет: возможности, компетенции, безопасность. – М.: Google, 2013. – 137 с.
Connolly N., McGuinness C. Towards digital literacy for the active participation and engagement of young people in a digital world // Young People in a Digitalised World. – 2018. – Vol. 4. – P. 77–88.
Zilka G.C. The digital divide: Implications for the eSafety of children and adolescents // International Journal of Technology Enhanced Learning. – 2019. – Vol. 11, №1. – P. 20–35.
Szabó R.Z. Overcoming the digital divide: A conceptual framework // Journal of Infrastructure, Policy and Development. – 2024. – Vol. 8, №16. – Article ID: 10082. https://doi.org/10.24294/jipd10082
Gulzar A.A., Mehmood Z., Ahmad I. Impact of the digital divide on learning outcomes of students in higher education institutes // Human Nature Journal of Social Sciences. – 2024. – Vol. 5, №2. – P. 152–159. https://doi.org/10.71016/hnjss/7jn1nt52
OECD Digital Economy Outlook 2017. – Paris: OECD Publishing, 2017. [Электронды ресурс]. URL: http://dx.doi.org/10.1787/9789264276284-en (қаралған күні 18.12.2024)
UNESCO. The Plurality of Literacy and Its Implications for Policies and Programs. – Paris: UNESCO, 2004. [Электронды ресурс]. URL: https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000136246 (қаралған күні 18.12.2024)
Information for All Programme (IFAP): Living Information. [Электронды ресурс]. URL: https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000150279_rus (қаралған күні 02.11.2024)
Gilster P. Digital Literacy. – New York: Wiley Computer Publishing, 1997. – 20 p.
Eshet-Alkalai Y. Digital literacy: A conceptual framework for survival skills in the digital era // Journal of Educational Multimedia and Hypermedia. – 2004. – Vol. 13, №1. – P. 93–106.
Bawden D. Origins and concepts of digital literacy // In: Lankshear C., Knobel M. (Eds.). Digital Literacies: Concepts, Policies and Practices. – New York: Peter Lang, 2008. – Vol. 30. – P. 17–32.
Belshaw D. The Essential Elements of Digital Literacies. Self-published, 2014. [Электронды ресурс]. URL: https://dougbelshaw.com/essential-elements-book.pdf (қаралған күні 02.11.2024)
Берман Н.Д. К вопросу о цифровой грамотности // Russian Journal of Education and Psychology. – 2017. – №6-2. [Электронды ресурс]. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/k-voprosu-o-tsifrovoy-gramotnosti (қаралған күні 15.12.2024).
Ferrari A. Digital Competence in Practice: An Analysis of Frameworks. – Luxembourg: Publications Office of the European Union, 2012. – EUR 25351 EN. – JRC68116.
Martin A., Grudziecki J. DigEuLit: Concepts and Tools for Digital Literacy Development // Innovation in Teaching and Learning in Information and Computer Sciences. – 2006. – Vol. 5, №4. – P. 249–267. https://doi.org/10.11120/ital.2006.05040249
Қазақстан Республикасының «Ақпараттандыру туралы» Заңы. 24.11.2015. №418-V ҚРЗ. [Электронды ресурс]. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z1500000418 (қаралған күні 02.11.2024)
Солдатова Г.У., Нестик Т.А., Рассказова Е.И., Зотова Е.Ю. Цифровая компетентность подростков и родителей: результаты всероссийского исследования. – М.: Фонд Развития Интернет, 2013. – 144 с.
Баймуратова Л.Р. и др. Цифровая грамотность для экономики будущего. – М.: Издательство НАФИ, 2018. – 86 с. 20. Этический кодекс исследователей образования Казахстана. 1-е изд. – Нур-Султан: Казахстанское общество исследователей в области образования, 2020. – 68 с.
Sage K., Jackson S., Mauer L., Stockdale K. Equal in effectiveness but not yet perception: smartphones and laptops for completing brief academic tasks // Educational Media International. – 2022. – Vol. 59. – P. 112–130. https://doi.org/10.1080/09523987.2022.2101203
Dobrovitska O., Luchko Y. The Application of Cloud Technologies in the Educational Process of Higher Education Institutions // Education and Pedagogical Sciences. – 2023. – № 2(183). – P. 62–70. https://doi.org/10.12958/2227-2747-2023-2(183)-62-70
Melchior C., et al. Security of Personal Data in Cyberspace in the Opinion of Students of the University of Udine // Cybersecurity and Law. – 2024. https://doi.org/10.35467/cal/188451
Zhou X., Zhang J., Chan C. Unveiling Students’ Experiences and Perceptions of Artificial Intelligence Usage in Higher Education // Journal of University Teaching and Learning Practice. – 2024. https://doi.org/10.53761/xzjprb23
Rahim N., Hanum A., Bhakti M., Wandy W. Artificial Intelligence Tools in Higher Education Students Usage Analysis – Case Study: Sampoerna University // Jurnal Teknologi. – 2023. – Vol. 16, №2. https://doi.org/10.34151/jurtek.v16i2.4544
REFERENCES
Transforming our World: The 2030 Agenda for Sustainable Development. — United Nations, 2015. [Electronic resource]. URL: https://sdgs.un.org/publications/transforming-our-world-2030-agenda-sustainable-development-17981 (date of access 20.01.2025).
Soldatova G.U., Zotova E.Iu., Lebesheva M.A., Shljapnikov V.N. Internet: vozmozhnosti, kompetencii, bezopasnost [The Internet: Opportunities, Competencies, Security]. – M.: Google, 2013. – 137 s. [in Russian]
Connolly N., McGuinness C. Towards digital literacy for the active participation and engagement of young people in a digital world // Young People in a Digitalised World. – 2018. – Vol. 4. – P. 77–88.
Zilka G.C. The digital divide: Implications for the eSafety of children and adolescents // International Journal of Technology Enhanced Learning. – 2019. – Vol. 11, №1. – P. 20–35.
Szabó R.Z. Overcoming the digital divide: A conceptual framework // Journal of Infrastructure, Policy and Development. – 2024. – Vol. 8, №16. – Article ID: 10082. https://doi.org/10.24294/jipd10082
Gulzar A.A., Mehmood Z., Ahmad I. Impact of the digital divide on learning outcomes of students in higher education institutes // Human Nature Journal of Social Sciences. – 2024. – Vol. 5, №2. – P. 152–159. https://doi.org/10.71016/hnjss/7jn1nt52
OECD Digital Economy Outlook 2017. – Paris: OECD Publishing, 2017. [Electronic resource]. URL: http://dx.doi.org/10.1787/9789264276284-en (date of access 18.12.2024)
UNESCO. The Plurality of Literacy and Its Implications for Policies and Programs. – Paris: UNESCO, 2004. [Electronic resource]. URL: https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000136246 (date of access 18.12.2024)
Information for All Programme (IFAP): Living Information. [Electronic resource]. URL: https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000150279_rus (date of access 02.11.2024)
Gilster P. Digital Literacy. – New York: Wiley Computer Publishing, 1997. – 20 p.
Eshet-Alkalai Y. Digital literacy: A conceptual framework for survival skills in the digital era // Journal of Educational Multimedia and Hypermedia. – 2004. – Vol. 13, №1. – P. 93–106.
Bawden D. Origins and concepts of digital literacy // In: Lankshear C., Knobel M. (Eds.). Digital Literacies: Concepts, Policies and Practices. – New York: Peter Lang, 2008. – Vol. 30. – P. 17–32.
Belshaw D. The Essential Elements of Digital Literacies. Self-published, 2014. [Electronic resource]. URL: https://dougbelshaw.com/essential-elements-book.pdf (date of access 02.11.2024)
Berman N. D. K voprosu o cifrovoi gramotnosti [On the Issue of Digital Literacy] // Russian Journal of Education and Psychology. – 2017. – №6-2. [Electronic resource]. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/k-voprosu-o-tsifrovoy-gramotnosti (date of access 15.12.2024) (In Russian) 15. Ferrari A. Digital Competence in Practice: An Analysis of Frameworks. – Luxembourg: Publications Office of the European Union, 2012. – EUR 25351 EN. – JRC68116.
Martin A., Grudziecki J. DigEuLit: Concepts and Tools for Digital Literacy Development // Innovation in Teaching and Learning in Information and Computer Sciences. – 2006. – Vol. 5, №4. – P. 249–267. https://doi.org/10.11120/ital.2006.05040249
Qazaqstan Respublikasynyn «Aqparattandyru turaly» Zany. 24.11.2015. №418-V QRZ. [Electronic resource]. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z1500000418 (date of access 02.11.2024) [In Kazakh]
Soldatova G.U., Nestik T.A., Rasskazova E.I., Zotova E.Iu. Cifrovaia kompetentnost podrostkov i roditelei: rezultaty vserossiskogo issledovania. [Digital Competence of Adolescents and Parents: Results of a Nationwide Russian Study]. – M.: Fond Razvitia Internet, 2013. – 144 s. [In Russian]
Baimuratova L.R. i dr. Cifrovaia gramotnost dlia ekonomiki budushego [Digital Literacy for the Future Economy]. – M.: Izdatelstvo NAFI, 2018. – 86 s. [In Russian]
Eticheskiy kodeks issledovatelei obrazovania Kazahstana [Ethical Code of Educational Researchers of Kazakhstan]. 1-e izd. – Nur-Sultan: Kazahstanskoe obshestvo issledovatelei v oblasti obrazovania, 2020. – 68 s. [in Russian]
Sage K., Jackson S., Mauer L., Stockdale K. Equal in effectiveness but not yet perception: smartphones and laptops for completing brief academic tasks // Educational Media International. – 2022. – Vol. 59. – P. 112–130. https://doi.org/10.1080/09523987.2022.2101203
Dobrovitska O., Luchko Y. The Application of Cloud Technologies in the Educational Process of Higher Education Institutions // Education and Pedagogical Sciences. – 2023. – № 2(183). – P. 62–70. https://doi.org/10.12958/2227-2747-2023-2(183)-62-70
Melchior C., et al. Security of Personal Data in Cyberspace in the Opinion of Students of the University of Udine // Cybersecurity and Law. – 2024. https://doi.org/10.35467/cal/188451
Zhou X., Zhang J., Chan C. Unveiling Students’ Experiences and Perceptions of Artificial Intelligence Usage in Higher Education // Journal of University Teaching and Learning Practice. – 2024. https://doi.org/10.53761/xzjprb23
Rahim N., Hanum A., Bhakti M., Wandy W. Artificial Intelligence Tools in Higher Education Students Usage Analysis – Case Study: Sampoerna University // Jurnal Teknologi. – 2023. – Vol. 16, №2. https://doi.org/10.34151/jurtek.v16i2.4544
