Mammed Said Ordubadi'nin hiciv şiirleri ve çevirileri
37 27
Anahtar Kelimeler:
hiciv, çeviri, kültürler arası diyalog, edebi iletişim, edebi hümanizm.Özet
Dünya edebiyatının büyük şahsiyetleri arasında üç Rus düşünür özel bir yere sahiptir: Fyodor Mikhailovich Dostoyevsky, Lev Nikolaevich Tolstoy ve Alexander Sergeevich Puşkin. Bu edebi dahiler, derin hümanizmleri, demokratik fikirleri, ırkçılık karşıtı duruşları ve insanlığa olan sevgileri nedeniyle sadece Rus kültürü için değil, tüm dünya için de önemlidir. Eserleri, birçok şair ve yazarın bu eserlerin yayılmasına katkıda bulunduğu Azerbaycan da dahil olmak üzere birçok kültüre çevrilmiştir.
Bu seçkin Azerbaycanlı çevirmenlerden biri, edebi faaliyetini bu Rus yazarların eserlerinin tercümesine ve tanıtımına adayan Mammad Said Ordubadi'dir. Toplanan eserleri, kısa ve kapsamlı edebi eserler de dahil olmak üzere altı binden fazla eser içermektedir. Puşkin sadece 39 yıl yaşamasına rağmen, Kafkasya da dahil olmak üzere çeşitli bölgelere yaptığı seyahatlerin şiirleri üzerinde büyük etkisi oldu. Azerbaycan'da doğrudan olmamasına rağmen, bölgeye ve kültürel mirasına olan sevgisini ifade ederek Kafkasya'ya adanmış şiirler yazmıştır. Azerbaycanlı bilim adamları Abasgulu Ağa Bakikhanov ve Mirza Fatali Ahundov ile entelektüel bağlar, Rus ve Azerbaycan edebi gelenekleri arasındaki kültürel alışverişi güçlendirdi.
Puşkin'in Azerbaycanlı eğitimcilerin tercüme ettiği eserleri, ülkenin okur yazar nüfusu arasında geniş çapta tanındı. Puşkin'in hümanist fikirlerine derinden saygı duyan Mammad Sayid Ordubadi, "bahçe çeşmesi", "Boris Godunov" ve "Bülbül" gibi birçok eserini Azerbaycan'a çevirdi. Ordubadi'nin edebi eserleri Rus edebiyatıyla sınırlı kalmadı, Avrupalı ve dünya yazarlarının eserlerinin çevirisiyle devam etti. Altmış yılı aşkın süredir devam eden edebi kariyeri, doğal şiirsel yeteneğini ve kültürler arası edebi takdir geliştirme arzusunu yansıtıyor. Bu çalışma, Ordubadi çevirilerinin Rus ve Azerbaycan edebi geleneklerini birbirine bağlamadaki önemini vurgulamakta ve kültürler arasında edebi hümanizmin uzun vadeli etkisini kanıtlamaktadır.
Referanslar
BIBLIOGRAPHY
Puşkin A.S. Baxçasaray fontanı / tәrc. ed. M.S. Ordubadi – Bakı: Azәrnәşr, 1931. – 14 s. 2. Qafarzadә Cәnnәti, Ә. Xәlәfiz biz fәxriyyәsi // Füyuzat jurnalı. – 1997. – №24. – S. 161. 3. Lenin V.İ. Әsәrlәrinin tam külliyyatı. – Bakı: Azәrnәşr, 1982. – 466 s. 4. Mәmmәd Sәid Ordubadi. Birinci min günümüz / tәrt. ed., ön söz. N. Sәmәdova, red. P. Kәrimov – Bakı: Elm vә tәhsil, 2013. – 62 s. 5. Mәmmәd Sәid Ordubadi. Әsәrlәri: sәkkiz cilddә. – C. 1. / tәrt. ed. F. Vәzirova – Bakı: Azәrnәşr, 1964.– 446 s. 6. Mirzә Әlәkbәr Sabir. Hophopnamә: iki cilddә / tәrt. ed., ön söz. izahların vә lüğәtin müәl. M. Mәmmәdov. – C.1. – Bakı: Şәrq-Qәrb, 2004. – 480 s. 7. Ordubadi M.S. Böyük sәnәtkar barәsindә xatiratım // Azәrb Resp. EA-nın Xәbәrlәri, Dil vә Әdәbiyyat seriyası. – 1948. – №12. – S. 19–22. 8. Ordubadi M.S. Biz. // Babayi-Әmir jurnalı. – 1915, 5 avqust. – №16. – S. 6. 9. Ordubadi M.S. Ol! // Tuti jurnalı. – 1916. – №25. – S. 8. 10. Ordubadi M.S. Var! // Babayi-Әmir. – 1915. – №7. – S. 3. 11. Puşkin A.S. Baxçasaray fontanı. [Electronic resource]. URL: https://edebiyyatqazeti.az/news/tranlations/8500-baxcasaray-fontani (date of access 17.09.2024) 12. Süleymanov E. Ordubadi yaradıcılığına baxış vә ya çay qutusu kağızlarına yazılan roman haqqında. [Electronic resource]. URL: https://www.kultura.az/az/article/2908/) (date of access 17.09.2024) 13. Şeirlәr mәclisinin gövhәri Puşkin (Uşaq kitabxanalarında Aleksandr Sergeyeviç Puşkinin yaradıcılığını gәnc kitabxanaçılara, oxuculara çatdırılması mәqsәdilә mәrkәzi kitabxanaların uşaq şöbәlәri, MKS-nin şәhәr, qәsәbә, kәnd kitabxana filialları üçün hazırlanmış metodik vәsait) / tәrt. ed. R. Mәmmәdli – Bakı: F. Köçәrli ad. Respublika Uşaq Kitabxanası, 2019. – 43 s. 14. Пушкин А.С. Бахчисарайский фонтан. [Electronic resource]. URL: https://www.culture.ru/poems/5085/bakhchisaraiskii-fontan (date of access 17.09.2024)
REFERENCES 1. Puşkin A.S. Baxçasaray fontanı [Bakhchisarai fountain] / tәrc. ed. M.S. Ordubadi – Bakı: Azәrnәşr, 1931. – 14 s. [in Azerbaijani] 2. Qafarzadә Cәnnәti, Ә. Xәlәfiz biz fәxriyyәsi [Our successor we are proud] // Füyuzat jurnalı. – 1997. – №24. – S. 161. [in Azerbaijani] 3. Lenin V.İ. Әsәrlәrinin tam külliyyatı [Complete collection of his works]. – Bakı: Azәrnәşr, 1982. – 466 s. [in Azerbaijani] 4. Mәmmәd Sәid Ordubadi. Birinci min günümüz [Our first thousand days] / tәrt. ed., ön söz. N. Sәmәdova, red. P. Kәrimov – Bakı: Elm vә tәhsil, 2013. – 62 s. [in Azerbaijani]
Mәmmәd Sәid Ordubadi. Әsәrlәri: sәkkiz cilddә [Works: in eight volumes]. – C. 1. / tәrt. ed. F. Vәzirova – Bakı: Azәrnәşr, 1964.– 446 s. [in Azerbaijani] 6. Mirzә Әlәkbәr Sabir. Hophopnamә: iki cilddә [Hophopnama: in two volumes] / tәrt. ed., ön söz. izahların vә lüğәtin müәl. M. Mәmmәdov. – C.1. – Bakı: Şәrq-Qәrb, 2004. – 480 s. [in Azerbaijani] 7. Ordubadi M.S. Böyük sәnәtkar barәsindә xatiratım [My memory about the great artist] // Azәrb Resp. EA-nın Xәbәrlәri, Dil vә Әdәbiyyat seriyası. – 1948. – №12. – S. 19–22. [in Azerbaijani] 8. Ordubadi M.S. Biz [We] // Babayi-Әmir jurnalı. – 1915, 5 avqust. – №16. – S. 6. [in Azerbaijani] 9. Ordubadi M.S. Ol! [O!] // Tuti jurnalı. – 1916. – №25. – S. 8. [in Azerbaijani] 10. Ordubadi M.S. Var! [There is!] // Babayi-Әmir. – 1915. – №7. – S. 3. [in Azerbaijani] 11. Puşkin A.S. Baxçasaray fontanı [Bakhchisarai fountain]. [Electronic resource]. URL: https://edebiyyatqazeti.az/news/tranlations/8500-baxcasaray-fontani (date of access 17.09.2024) [in Azerbaijani] 12. Süleymanov E. Ordubadi yaradıcılığına baxış vә ya çay qutusu kağızlarına yazılan roman haqqında [A review of Ordubadi's work or a novel written on tea box papers]. [Electronic resource]. URL: https://www.kultura.az/az/article/2908/) (date of access 17.09.2024) [in Azerbaijani] 13. Şeirlәr mәclisinin gövhәri Puşkin (Uşaq kitabxanalarında Aleksandr Sergeyeviç Puşkinin yaradıcılığını gәnc kitabxanaçılara, oxuculara çatdırılması mәqsәdilә mәrkәzi kitabxanaların uşaq şöbәlәri, MKS-nin şәhәr, qәsәbә, kәnd kitabxana filialları üçün hazırlanmış metodik vәsait) [Poetry Assembly govher Pushkin (methodical manual prepared for children's departments of central libraries, city, settlement, village library branches of MKS in order to convey Alexander Sergeyevich Pushkin's creativity to young librarians and readers in children's libraries)] / tәrt. ed. R. Mәmmәdli – Bakı: F. Köçәrli ad. Respublika Uşaq Kitabxanası, 2019. – 43 s. [in Azerbaijani] 14. Пушкин А.С. Бахчисарайский фонтан [Bakhchisarai fountain]. [Electronic resource]. URL: https://www.culture.ru/poems/5085/bakhchisaraiskii-fontan (date of access 17.09.2024) [in Russian]
