RAKHİMZHAN OTARBAYEV'İN BAS ADLI ROMANINDAKİ ARA BAĞLANTILAR
3 5
Anahtar Kelimeler:
: intermedya, heykel sanatı, roman, dramaturji, geleneksel kültür, intermedyal ilişkiler, yazar.Özet
İntermedya kavramı, farklı kültürlerin etkileşimi sonucunda oluşan sistemleri ve kültürel kodları kapsayan bir kategori olarak edebiyat incelemelerinin önemli bir nesnesine dönüşmüştür. Kazak nesrinde intermedialite, günümüz edebiyatbiliminde öne çıkan araştırma alanlarından biridir. İntermedyanın temel anlamı; sanat türlerinin (müzik, görsel sanatlar, sinema, tiyatro, resim, heykel sanatı vb.) edebi metinlerle etkileşimini analiz etmek ve açıklamaktır. Kazak nesrinde edebiyatın diğer sanat dallarıyla ilişkisi, nesir geleneğinin başlangıcından itibaren mevcuttur; çünkü Kazak edebiyatı doğası gereği kültürlerarası etkileşime açıktır.
Bu makalede intermedya kavramının kökeni ve Kazak edebiyatında ortaya çıkışı ele alınmaktadır. Yazar Rahımjan Otarbai’nın “Bas” (Kafa) adlı romanı temel alınarak intermedya teriminin kullanımına teorik açıdan yaklaşılmıştır. Sanatsal bir metnin intermedya yöntemiyle analiz edilmesi, çalışmanın özgün yönünü oluşturmaktadır. Makalede heykel sanatının Rahımjan Otarbai metnindeki temsili ve işlevi temel inceleme konusu olarak alınmıştır. Kurmaca eserin çözümlemesinde intermedyal ilişkilerin önemi vurgulanmaktadır. “Bas” romanında yer alan sanat türlerinin (heykel, şiir, dramaturji) birleşerek belirli bir imgeyi, anlam katmanını ve psikolojik durumu açığa çıkarmadaki etkisi belirlenmiştir. Geleneksel kültürü oluşturan unsurlar bağlamında ulusal kodlar ve kültürel anlam sistemleri incelenmektedir. Yazarın edebi dünyasında ulusal kültür öğelerini nasıl yapılandırdığı, edebi karakterlerin davranışlarındaki geleneksel görünümler, etik kurallar, atalara saygı kültü (ata kultü), müzik ve heykel sanatlarının edebi metin düzleminde nasıl etkileşime girdiği analiz edilmektedir. Sanat türlerinin karşılıklı etkileşimi sayesinde metnin anlam dünyasının yeni boyutlardan nasıl açığa çıktığı teorik olarak temellendirilmektedir.
Referanslar
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Ханзен-Леве О. Интермедиальность в русской культуре от символизма к авангарду. – М.: Издательский центр РГГУ, 2016. – 480 с.
Сәулембек Г.Р. Қазіргі прозадағы постмодернизм: монография. – Алматы: Дарын, 2023. – 199 б.
Алтыбаева C.М. Казахская проза периода независимости: традиция, новаторство, перспективы: монография. – Алматы: Абай атындағы ҚазҰПУ баспасы, 2009. – 352 с.
Отарбаев Р. Бас. – Алматы: BRK Press, 2019 – 200 б.
Әлімқұлов Т. Кертолғау. – Алматы: Өнер, 1998 – 192 б. 6. Самородов М.А. Интермедиальная поэтика прозы И.С. Тургенева, Л.Н. Толстого и А.П. Чехова в свете интерпретации их произведений с либреттистами: дис. ... канд. филол. наук. – М., 2015. – 135 с. 7. Шлемова Н.Н. Поэтика интермедиальности в малой прозе постсоветского зарубежья (на материале журнала «Даугава») // Филология и культура. – 2022. – №3 (69). – С. 188–194.
Әбдезұлы Қ. Әдебиет және өнер. – Алматы: Қазақ университеті, 2002. – 300 б.
Kruschwitz Jonathan. Interludes and Irony in the Ancestral Narrative: PhD thesis. – University of Sheffield, 2014. – 327 p. 10. Седых Э.В. К проблеме интермедиальности // Вестник Санкт-Петербургского университета. – 2008. – №3. – С. 210–213. 11. Антонова К.Н. Художественный мир прозы Д.Г. Лоренса в 1910-х годов: интермедиальный аспект: автореф. ... канд. филол. наук. – СПб., 2011. – 174 с. 12. Patrunjel I.F., López-Varela A. Literature and the study of intermediality: a book review article on new work by Grishakova and Ryan and Carvalho Homem // CLCWeb: Comparative Literature and Culture. – 2013. – Т. 15. – №1. https://doi.org/10.7771/1481-4374.2086 REFERENCES
Hanzen-Leve O. Intermedialnost v russkoi kulture ot simvolizma k avangardu [Intermediality in Russian culture from symbolism to avant-garde]. – M.: Izdatelskiy centr RGGU, 2016. – 480 s. [in Russian]
Saulembek G.R. Qazіrgі prozadagy postmodernizm: monografia [Postmodernism in modern prose: monograph]. – Almaty: Daryn, 2023. – 199 b. [in Kazakh]
Altybaeva C.M. Kazahskaia proza perioda nezavisimosti: tradicia, novatorstvo, perspektivy: monografia [Kazakh prose of the period of independence: tradition, innovation, prospects. monograph]. – Almaty: Abai atyndagy QazUPU baspasy, 2009. – 352 s. [in Russian]
Otarbaev R. Bas [Head]. – Almaty: BRK Press, 2019 – 200 b. [in Kazakh]
Alіmqulov T. Kertolgau [Kertolgau]. – Almaty: Oner, 1998 – 192 b. [in Kazakh]
Samorodov M.A. Intermedialnaia poetika prozy I.S. Turgeneva, L.N. Tolstogo i A.P. Chehova v svete interpretacii ih proizvedeniy s librettistami: dis. ... kand. filol. nauk [The intermediate poetics of the prose of I.S. Turgenev, L.N. Tolstoy and A.P. Chekhov in the light of the interpretation of their works with librettists: dis.]. – M., 2015. – 135 s. [in Russian]
Shlemova N.N. Poetika intermedialnosti v maloi proze postsovetskogo zarubezhia (na materiale zhurnala «Daugava») The poetics of intermediality in the small prose of the post-Soviet abroad (based on the material of the magazine “Daugava”) // Filologia i kultura. – 2022. – №3 (69). – S. 188–194. [in Russian]
Abdezuly Q. Adebiet zhane oner [Literature and art]. – Almaty: Qazaq universitetі, 2002. – 300 b. [in Kazakh]
Kruschwitz Jonathan. Interludes and Irony in the Ancestral Narrative: PhD thesis. – University of Sheffield, 2014. – 327 p.
Sedyh E.V. K probleme intermedialnosti [Towards the problem of intermediality] // Vestnik Sankt-Peterburgskogo universiteta. – 2008. – №3. – S. 210–213. [in Russian]
Antonova K.N. Hudozhestvennyi mir prozy D.G. Lorensa v 1910-h godov: intermedialnyi aspekt: avtoref. ... kand. filol. Nauk [The artistic world of D.G. Lawrence's prose in the 1910s: an intermediate aspect: abstract]. – SPb., 2011. – 174 s. [in Russian]
Patrunjel I.F., López-Varela A. Literature and the study of intermediality: a book review article on new work by Grishakova and Ryan and Carvalho Homem // CLCWeb: Comparative Literature and Culture. – 2013. – T. 15. – №1. https://doi.org/10.7771/1481-4374.2086
