Research on Linguistic Features in Yasawi's “Hikmets” (“Wisdom”)
4 4
Keywords:
Yasawi, Diwani wisdom, spirituality, handwriting, value, cultural vocabulary.Abstract
In the article, the authors analyzes and analyzes research, scientific conclusions published in the domestic and near abroad on the linguistic features of “Diwani Hikmet”/“Hikmet”, which is one of the common heritage of the Turkic peoples. In particular, from P. M. Melioransky, K. Zaleman, S. E. Malov, A. K. Borovkov, F. Koprulu, A. N. Kononov, together with Uzbek and Bashkir literary critics such as A. Nazhip, K. Eraslan, N. Mallaev, I. Hakkul, S. Seifullah, N. Hasan, G. Husainov, R. Syzdyk, K. Zhubanov provides a scientific analysis of the views of Kazakh scientists related to their linguistic features in works related to yasauitology. To begin with, the question of what is the most ancient version of the manuscripts of “wisdom” will focus on the diversity of opinions, the contradiction of opinions that arise in yasauitans. A review of studies shows that the heritage of the XI century has undergone various changes, both in quantity and quality, in the period from the oral distribution of the dead to the preservation of the manuscript of the fifteenth century. In connection with the spiritual harmony between his teacher Ahmed Hazini and his student, the facts that determine which author the text in the "wisdom" refers to are considered. In search of answers to the questions of how many poems of" wisdom " belong directly to Yasawi, he relies on the grouping of foreign and domestic scientists devoted to linguistic features. In Turkey and Uzbekistan, in Kazakhstan, the opinions of a number of researchers who conducted a review related to "Diwani Hikmet" are analyzed.
References
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Сыздық Р. Ясауи «Хикметтерінің» тілі. Көп томдық шығармалар жинағы. – Алматы: Ел-шежіре, 2014. – 665 б.
Қыдыр Т.Е. Дешті Қыпшақ даласындағы ислами әдебиет (Ислам, иман және ихсан мәселелерінің жырлану ерекшеліктері): монография. – Астана: «Рухани құндылықтарды қолдау қоры» корпоративтік қоры, 2018. – 200 б.
Құрышжанов Ә. Қожа Ахмет Ясауи шығармаларын зерттеудің кейбір мәселелері // ҚР ҰҒА хабарлары. Тіл, әдебиет сериясы. – 1994. – №5. – Б. 24–33.
Боровков А.К. Очерки по истории узбекского языка (Определение языка хикматов Ахмада Ясеви) // Советское востоковедение. – 1948. – Вып.5. – С. 229–250.
Жұбанов Қ. Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер. – Алматы: Мемлекеттік тілді дамыту институты, 2010. – 608 б.
Абусеитова М.Х. Предисловие // Собрание фетв по обоснованию зикра джахр и сама. / Сост.: Б.М. Бабажанов, С.А. Мухаммадинов. – Алматы: Дайк-Пресс, 2008. – 280 с.
Сағидолда Г., Сарекенова Қ., Сапарниязова М. Ясауи «Хикметтері» тілінің когнитивтік құрылымы: «Иман» тұжырымдамасы // Еуразия гуманитарлық институты хабаршысы. – 2023. – №3. – Б. 56–71. https://doi.org/10.55808/1999-4214.2023-3.04
Көшенова Ғ.И. Ахмед Хазини және Қожа Ахмед Яссауи жолы: монография. – Алматы: Эверо, 2021. – 180 б.
Гордлевский В.А. Ходжа Ахмед Ясеви // Избранные соч. – Т.III. – М.: Изд. Восточной литературы, 1962. – С. 361–368.
Яссави // Узбекистон Миллий энциклопедияси. Т. Х. – Ташкент: Давлат илмий нашриёти, 2005.– С. 412–413.
Devellioglu F. Osmanlica – Türkçe Ansiklopedik Lugat. – Ankara: Aydin, 2002. – 970 s.
Бейлур Ш. Қожа Ахмет Ясауи және «Диуани хикметке» байланысты Түркия мен Қазақстандағы зерттеулер // Түркология. – 2021. – №3(107). – Б. 31–43.
Утебеков С. «Диуани хикметтің» тілдік және стильдік ерекшеліктері жайындағы зерттеулер мен ғылыми тұжырымдар // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2023. – №3 (129). – Б. 7–23. https://doi.org/10.47526/2023-3/2664-0686.01.
Сыздық Р. Ясауи тілінің қыпшақтық-оғұздық негізі // Түркология. – 2002. – №2. – Б. 106–110. 15. Köprülü M.F. Türk edebiyatında ilk mutasavvıflar. – Ankara: Diyanet İşleri Bşk, 1991. – 560 s.
REFERENCES
Syzdyq R. Iasaui «Hikmetterіnіn» tіlі [The language of the “Hikmets” of Yassawi]. Kop tomdyq shygarmalar zhinagy. – Almaty: El-shezhіre, 2014. – 665 b. [in Kazakh] 2. Qydyr T.E. Deshtі Qypshaq dalasyndagy islami adebiet (Islam, iman zhane ihsan maselelerіnіn zhyrlanu erekshelіkterі): monografia [Islamic literature in the Desht Kipchak steppe (features of singing the problems of Islam, faith and Ihsan): monograph]. – Astana: «Ruhani qundylyqtardy qoldau qory» korporativtіk qory, 2018. – 200 b. [in Kazakh]
Quryshzhanov A. Qozha Ahmet Iasaui shygarmalaryn zertteudіn keibіr maselelerі [Some issues of studying the works of Khoja Akhmet Yasawi] // QR UGA habarlary. Tіl, adebiet seriasy. – 1994. – №5. – B. 24–33. [in Kazakh]
Borovkov A.K. Ocherki po istorii uzbekskogo iazyka (Opredelenie iazyka hikmatov Ahmada Iasevi) [Essays on the History of the Uzbek Language (Definition of the Language of the Hikmats of Akhmad Yasevi)] // Sovetskoe vostokovedenie. – 1948. – Vyp.5. – S. 229–250. [in Russian]
Zhubanov Q. Qazaq tіlі zhonіndegі zertteuler [Researchers in the Kazakh language]. – Almaty: Memlekettіk tіldі damytu instituty, 2010. – 608 b. [in Kazakh]
Abuseitova M.H. Predislovie // Sobranie fetv po obosnovaniu zikra dzhahr i sama [Preface // A collection of fatwas justifying dhikr jahr and sama] / Sost.: B.M. Babazhanov, S.A. Muhammadinov. – Almaty: Daik-Press, 2008. – 280 s. [in Russian]
Sagidolda G., Sarekenova Q., Saparniazova M. Iasaui «Hikmetterі» tіlіnіn kognitivtіk qurylymy: «Iman» tuzhyrymdamasy [Cognitive structure of the language of Yasawi's “Wisdoms”: the concept of “Faith”] // Eurazia gumanitarlyq instituty habarshysy. – 2023. – №3. – B. 56–71. https://doi.org/10.55808/1999-4214.2023-3.04 [in Kazakh]
Koshenova G.I. Ahmed Hazini zhane Qozha Ahmed Iassaui zholy: monografia [The path of Akhmet Khazini and Khoja Akhmet Yasawi: a monograph]. – Almaty: Evero, 2021. – 180 b. [in Kazakh]
Gordlevskiy V.A. Hodzha Ahmed Iasevi // Izbrannye soch. [Khoja Ahmed Yasevi // Selected works]. – T.III. – M.: Izd. Vostochnoi literatury, 1962. – S. 361–368. [in Russian]
Iassavi // Uzbekiston Milliy enciklopediasi. T. X. [National Encyclopedia of Uzbekistan. T. X.]. – Tashkent: Davlat ilmi nashrioti, 2005.– S. 412–413. [in Uzbek]
Devellioglu F. Osmanlica – Türkçe Ansiklopedik Lugat [Ottoman – Turkish Encyclopedic Dictionary]. – Ankara: Aydin, 2002. – 970 s. [in Turkish]
Beilur Sh. Qozha Ahmet Iasaui zhane «Diuani hikmetke» bailanysty Turkia men Qazaqstandagy zertteuler [Khoja Ahmed Yasawi and Diwani Hikmet studies in Turkey and Kazakhstan] // Turkologia. – 2021. – №3(107). – B. 31–43. [in Kazakh]
Utebekov S. «Diuani hikmettіn» tіldіk zhane stildіk erekshelіkterі zhaiyndagy zertteuler men gylymi tuzhyrymdar [Research and scientific conclusions on the linguistic and stylistic features of “Diwani Hikmet”] // Iasaui universitetіnіn habarshysy. – 2023. – №3 (129). – B. 7–23. https://doi.org/10.47526/2023-3/2664-0686.01. [in Kazakh]
Syzdyq R. Iasaui tіlіnіn qypshaqtyq-oguzdyq negіzі [Kipchak-Oguz basis of the Yassawi language] // Turkologia. – 2002. – №2. – B. 106–110. [in Kazakh]
Köprülü M.F. Türk edebiyatında ilk mutasavvıflar [The first Sufis in Turkish literature]. – Ankara: Diyanet İşleri Bşk, 1991. – 560 s. [in Turkish]
