İngilizce, Rusça ve Kazakça konuşulan medyada çatışma
5 5
Anahtar Kelimeler:
çatışkogen, medya diskuru, dil-arası transfer, kültürel-pragmatik uyum, eleştirel diskurs çözümlemesi, Kazakça medya.Özet
Bu makalede, İngilizce, Rusça ve Kazakça dillerindeki medya diskurlarında çatışmacı anlam taşıyan dilsel birimlerin (çatışkogenlerin) transferi ve pragmatik uyum mekanizmaları ele alınmaktadır. Bilgi alanındaki küreselleşme ve ideolojik ayrımın güçlenmesiyle birlikte, farklı kültürel-dilsel bağlamlar arasında çatışma formüllerinin geçişi ve anlam değişiklikleri güncel bir araştırma konusu haline gelmiştir. Çalışmada, karşıtlık yaratmaya teşvik eden, toplumsal bilinçte zıt tutumları oluşturan retorik yapılar ve leksikalara özel bir vurgu yapılmaktadır.
Araştırma metodolojisi, eleştirel diskurs çözümlemesi, bileşen ve pragmalinguistik analiz, sayısal içerik analizi ve dil-kültür karşılaştırma yöntemlerinin kombinasyonuna dayanmaktadır. Ampirik materyal, 2023-2024 yıllarında yayımlanan 90 medya materyalinden oluşmaktadır: İngilizce metinlerde BBC ve CNN, Rusça metinlerde Kommersant ve Izvestiya, Kazakça metinlerde ise Aykyn ve Egemen Kazakhstan yayınları kullanılmıştır.
Karşılaştırmalı analiz sonucunda, üç farklı medya kültüründe çatışkogenlerin kullanım özellikleri belirlenmiştir. Rusça medya metinlerinde doğrudan agresyon ve ideolojik açıklık ön plana çıkarken, İngilizce metinlerde resmi-hukuki değerlendirme daha fazla vurgulanmaktadır. Kazakça diskurda ise çatışma retoriği, nazik ve kültürel değerlere uygun olarak, dolaylı ve yumuşak bir biçimde ifade edilmektedir. Bu çalışmada, ilk kez Kazak dil kültürüne özgü "çatışkogen" terimi bilimsel literatüre kazandırılmaktadır. Bu kavram, dil birliğinin çatışmacı potansiyelini ifade etmek için semantik olarak net ve pragmatik açıdan temellendirilmiş bir alternatif olarak sunulmaktadır.
Araştırmanın bilimsel yeniliği, üç farklı medya alanındaki çatışmacı diskurun kültürel-pragmatik doğasının kapsamlı bir şekilde betimlenmesindedir. Elde edilen bulgular, medya metinlerini analiz etme, eleştirel okuma becerilerini geliştirme ve çok dilli bilgi alanlarında etik iletişim standartlarını oluşturma alanlarında kullanılabilir.
Referanslar
BIBLIOGRAPHY
Fairclough N. Language and power. – London: Longman, 1989. – 258 p.
Fairclough N. Analyzing discourse: textual analysis for social research. – London: Routledge, 2003. – 272 p. https://doi.org/10.4324/9780203697078
Tannen D. That’s not what I meant!: how conversational style makes or breaks relationships. – New York: Ballantine Books, 1992. – 216 p.
Tannen D. The argument culture: stopping America’s war of words // Journal of Pragmatics. – 1999. – Vol. 31, №4. – P. 875–881. https://doi.org/10.1016/S0378-2166(98)00101-5
Austin J.L. How to do things with words. – Oxford: Clarendon Press, 1962. – 168 p.
Searle J.R. Speech acts: an essay in the philosophy of language. – Cambridge: Cambridge University Press, 1969. – 203 p. https://doi.org/10.1017/CBO9781139173438
Седов К.Ф. Психолингвистические аспекты конфликтной коммуникации // Современная психолингвистика. – 2007. – Т. 8, №2. – С. 56–72.
Кожина М.Н. Риторические аспекты конфликтной коммуникации в российской социолингвистике // Филологический журнал. – 2008. – Т. 14, №1. – С. 95–108.
Hjarvard S. The mediatization of culture and society. – London: Routledge, 2013. – 210 p. https://doi.org/10.4324/9780203155363
Wierzbicka A. Semantics: primes and universals. – Oxford: Oxford University Press, 1996. – 496 p.
Samovar L.A., Porter R.E. Communication between cultures. – Belmont (CA): Wadsworth, 2004. – 408 p.
Баранов А.А. Конфликтогенная лексика в политическом дискурсе // Политическая лингвистика. – 2007. – №2. – С. 20–31.
Van Dijk T.A. Ideology: a multidisciplinary approach. – London: SAGE Publications, 1998. – 242 p. https://doi.org/10.4135/9781446217856
Van Dijk T.A. Discourse and manipulation // Discourse & Society. – 2006. – Vol. 17, №2. – P. 359–383. https://doi.org/10.1177/0957926506060250
Кусайынова Д.И. Казахско-русский медиадискурс: феномен билингвизма // Journal of Central Asian Linguistics. – 2018. – Т. 4, №3. – P. 19–28.
Кадырханов З.А. Медиариторика в условиях казахстанского билингвизма // Әлеуметтік ғылымдар журналы. – 2016. – №1. – С. 48–56.
REFERENCES
Fairclough N. Language and power. – London: Longman, 1989. – 258 p.
Fairclough N. Analyzing discourse: textual analysis for social research. – London: Routledge, 2003. – 272 p. https://doi.org/10.4324/9780203697078
Tannen D. That’s not what I meant!: how conversational style makes or breaks relationships. – New York: Ballantine Books, 1992. – 216 p.
Tannen D. The argument culture: stopping America’s war of words // Journal of Pragmatics. – 1999. – Vol. 31, №4. – P. 875–881. https://doi.org/10.1016/S0378-2166(98)00101-5
Austin J.L. How to do things with words. – Oxford: Clarendon Press, 1962. – 168 p.
Searle J.R. Speech acts: an essay in the philosophy of language. – Cambridge: Cambridge University Press, 1969. – 203 p. https://doi.org/10.1017/CBO9781139173438
Sedov K.F. Psiholingvisticheskie aspekty konfliktnoi kommunikacii [Psycholinguistic aspects of conflict communication] // Sovremennaia psiholingvistika. – 2007. – T. 8, №2. – S. 56–72. [in Russian]
Kozhina M.N. Ritoricheskie aspekty konfliktnoi kommunikacii v rossiyskoi sociolingvistike [Rhetorical aspects of conflict communication in Russian sociolinguistics] // Filologicheskiy zhurnal. – 2008. – T. 14, №1. – S. 95–108. [in Russian]
Hjarvard S. The mediatization of culture and society. – London: Routledge, 2013. – 210 p. https://doi.org/10.4324/9780203155363
Wierzbicka A. Semantics: primes and universals. – Oxford: Oxford University Press, 1996. – 496 p. 11. Samovar L.A., Porter R.E. Communication between cultures. – Belmont (CA): Wadsworth, 2004. – 408 p.
Baranov A.A. Konfliktogennaia leksika v politicheskom diskurse [Conflictogenic vocabulary in political discourse] // Politicheskaia lingvistika. – 2007. – №2. – S. 20–31. [in Russian]
Van Dijk T.A. Ideology: a multidisciplinary approach. – London: SAGE Publications, 1998. – 242 p. https://doi.org/10.4135/9781446217856
Van Dijk T.A. Discourse and manipulation // Discourse & Society. – 2006. – Vol. 17, №2. – P. 359–383. https://doi.org/10.1177/0957926506060250
Kusaiynova D.I. Kazakhsko-russkiy mediadiskurs: fenomen bilingvizma // Journal of Central Asian Linguistics. – 2018. – T. 4, №3. – P. 19–28.
Kadyrhanov Z.A. Mediaritorika v usloviah kazahstanskogo bilingvizma [Media rhetoric in the context of Kazakhstani bilingualism] // Aleumettіk gylymdar zhurnaly. – 2016. – №1. – S. 48–56. [in Russian]
